Het beeld is schokkend. Naar schatting 11 miljoen Syriërs (van de 23 miljoen die er voor de oorlog woonden) zijn gevlucht en ontheemd (volgens het UNHCR), meer dan 2 miljoen kinderen leven in belegerde gebieden waar noodhulp niet aankomt (Unicef) en de werkeloosheid is opgelopen tot 60% (Syrisch Economisch Forum). Het officiële aantal doden en gewonden is onbekend omdat de VN in januari 2014 is gestopt met tellen.

Internationale gemeenschap/VN
Wat is er gedaan om een eind te maken aan dit onmenselijke lijden? De vredesbesprekingen van de VN hebben tot op heden niets opgeleverd. Overeenkomsten voor een wapenstilstand zijn keer op keer geschonden. Inmiddels is de derde speciale gezant voor Syrië benoemd. Afgelopen week sloten Rusland en de VS een akkoord dat een einde moet maken aan de bombardementen, maar daarmee lijkt vooral de positie van de Russische president Poetin in het Midden-Oosten te zijn versterkt.

Assad
President Assad kan rekenen op de onvoorwaardelijke steun van Rusland, Iran en Hezbollah. Hij is er herhaaldelijk in geslaagd zijn positie te versterken door terrorisme aan te wakkeren en vreedzame protesten en burgerverzet gewelddadig neer te slaan. Het regime heeft een verhaal geconstrueerd van angst, sektarisme en radicalisering.

Het Freedom Charter
MAAR samen kunnen we een ander verhaal vertellen en delen, zodat de krachten die vrede nastreven luider klinken dan diegenen die haat prediken en floreren door geweld. Dit is waar Het Freedom Charter Project (FREE-Syria), een initiatief van onder anderen de Syrische activiste Rafif Jouejati, voor staat. Het voorziet in een platform voor stemmen die menselijkheid propageren. Het Freedom Charter Project ondervroeg meer dan 50 000 Syriërs. Dit resulteerde in een door de respondenten gedeelde verklaring over de kernprincipes: democratie, vrijheid, onderwijs en gelijkheid. De slogans die demonstranten scandeerden door de straten van Syrië waarmee de Arabische lente begon, hebben hun kracht behouden. De kracht van Het Freedom Charter is inclusiviteit.

In deze video legt Jouejati uit hoe jij kunt bijdragen en actie kunt ondernemen om Het Freedom Charter te ondersteunen:

MOOCs bieden mensen de mogelijkheid te studeren wanneer ze maar willen. Je hebt alleen een apparaat met internetverbinding nodig. Het is gratis, vrij toegankelijk en je kunt kiezen uit een keur aan opleidingen. De platforms geven tegenwoordig ook de mogelijkheid tegen betaling examen te doen en een certificaat te behalen. Het maakt hoger onderwijs dus breder toegankelijk en de keuzevrijheid vele malen groter.

Het Midden-Oosten kent de hoogste jeugdwerkloosheid ter wereld (29% van de 112 miljoen jongeren) en het onderwijs is vaak zwaar verouderd en van slechte kwaliteit. Universiteiten zijn in het Midden-Oosten erg afhankelijk van financiering en vriendjespolitiek, wat niet bevorderlijk is voor de academische vrijheid en er vaak voor zorgt dat besluiten top-down worden genomen en transparantie en verantwoordingsplicht jegens studenten en staf volledig ontbreken. Het uitzetten van je academische pad, het plannen van je opleiding, het zijn zaken die voor veel studenten in het Midden-Oosten niet zijn weggelegd.

Onderwijs en werk sluiten steeds minder op elkaar aan en de tijd dat je diploma van de prestigieuze Egyptische al-Azhar universiteit automatisch een baan bij de overheid opleverde, is niet meer. Ook studeren in het buitenland is voor steeds minder Arabieren weggelegd. Niet alleen omdat ze het niet kunnen betalen, maar ook omdat Europese en Amerikaanse hoger onderwijsinstellingen na de aanslagen van 11 september 2011 steeds minder kansen bieden aan studenten uit het Midden-Oosten.

MOOCs bieden wel kansen aan jongeren in het Grote Midden-Oosten. Alleen beheersen zij het Engels vaak onvoldoende om erin te kunnen studeren. Daarom zijn er sinds 2013 meerdere Arabischtalige MOOC-initiatieven.

Edraak (Erkenning)
Dit platform is ontstaan uit een samenwerking tussen het grote en meest bekende platform edX en de Koningin Rania Stichting in Jordanië. Zij zet zich met haar stichting in om het onderwijs in de regio te verbeteren. Edraak biedt, op dezelfde wijze als edX, gratis onlineopleidingen aan in het Arabisch van hoogleraren uit de regio en vertaalde opleidingen van de grote universiteiten in de wereld. Daarnaast wil Edraak Engelstalige content aanbieden over de regio, om op die manier de wereld beter te informeren over het Midden-Oosten.

Rwaq (‘Galerij’, een verwijzing naar de galerijen in moskeeën waar geleerden hun kennis delen)
Een platform dat is opgericht door twee Saoedi’s. Saoedi-Arabië heeft een van de hoogste groeicijfers van internetgebruikers en de gretigste YouTube-kijkers. Het lukt het grote land echter maar matig goed hoger onderwijs aan te bieden aan zijn groeiende groep studenten. Rwaq heeft overeenkomsten gesloten met onder andere Silatech (een organisatie die de kansen van jongeren in het Midden-Oosten wil verbeteren door arbeidsparticipatie, ondernemerschap en maatschappelijke betrokkenheid te vergroten) en Microsoft en het biedt een heldere webomgeving met Arabische online opleidingen die ook op de lokale situatie zijn toegesneden. Zo nemen ze bijvoorbeeld in de opleiding Digitale Marketing ook de wetgeving in het Midden-Oosten op het gebied van marketing in ogenschouw. Lokale relevantie en lokale employability zijn belangrijke doelstellingen bij dit platform.

Ta3mal (Werken)
Dit platform is ontstaan uit een joint venture tussen Alison (Ierlands grootste provider van gratis onderwijs op afstand) en Silatech. Deze portal heeft vooral tot doel de inzetbaarheid van jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. Via de portal worden opleidingen maar ook banen aangeboden. Ook biedt het als een van de weinigen assessments, studieadvies en Loopbaanbegeleiding voor jongeren in het Midden-Oosten. Cursussen en opleidingen op de Ta3mal website focussen op ondernemerschap, leervaardigheden, IT en Engels.

Maharah (Bekwaamheid)
Een nieuw platform, net opgericht door een van de oprichters van Rwaq, Fouad Al-Farhan. Niet alleen is Al-Farhan een “serial entrepreneur” (iemand die steeds een succesvol nieuw bedrijf start) maar hij is ook een bekende blogger die schrijft over mensenrechten en politieke hervormingen in Saoedi-Arabië. In 2007 heeft hij voor zijn blogs een tijd in de gevangenis gezeten en wordt hij nauwlettend door de autoriteiten in de gaten gehouden. Dat weerhoudt hem er niet van om onder zijn eigen naam door te blijven schrijven. Zijn doel is om met zijn tech start-ups sociale veranderingen in het conservatieve Saoedi-Arabië teweeg te brengen.

MenaVersity
Een wat minder professioneel uitziend platform dat een hele reeks cursussen en trainingen aanbiedt. MenaVersity is een Libanees initiatief en biedt cursussen over de ins-en-outs van sociale media en ook kookcursussen waarin je dolma’s leert maken (en waar je eveneens gerechten kunt bestellen bij de docente). De initiatiefnemers organiseren “FuckUp nights”, waarin succesvolle ondernemers vertellen over fouten die ze hebben gemaakt zodat anderen daarvan kunnen leren.

Ook de oprichters van dit platform zijn maatschappelijk zeer betrokken en zijn ervan overtuigd dat technologie kan bijdragen aan hervormingen en de bevordering van mensenrechten.

Online onderwijs wordt ook steeds vaker ingezet in vluchtelingenkampen, buurthuizen en andere sociale projecten voor jongeren in de Arabische wereld. De gratis beschikbaarheid van opleidingen en het feit dat je er niet voor hoeft te reizen, maken dit een interessante optie. Overigens blijkt uit onderzoek dat het niet werkt om enkel online opleidingen aan te bieden. Offline studiebegeleiding is vaak ook nodig voor vluchtelingen met een onderwijsachterstand en trauma’s en voor jongeren die niet goed hebben leren studeren en alleen primair en voortgezet onderwijs hebben gehad. Daarom zijn er tegenwoordig ook blended-learning (deels online- en deels offline onderwijs), study groups (groepen van studenten die bij elkaar komen om samen te leren), online discussiefora en combinaties hiervan.

MOOCs zullen de komende jaren zeker groeien in de regio. Daarvoor zorgen de focus van grote aanbieders op onderwijs binnen de Westerse context en op Engels als instructietaal, maar ook de uitsluiting van bepaalde landen van deelname aan MOOCs (studenten die inloggen vanuit Syrië en Iran kunnen geen cursussen bij Coursera volgen), gecombineerd met de opkomst van jonge sociale ondernemers in het Midden-Oosten, mondigere jongeren en de grote behoefte aan beter onderwijs in de regio. Een krachtig signaal dat het huidige onderwijs niet langer voldoet.