Wat kan Europees beleid voor jongeren in het Midden-Oosten betekenen?

Door Vanessa Lambrecht en Sylva van Rosse / 23 december 2018 / Artikelen, Democratie, Jongeren, Mens en maatschappij, Werkgelegenheid

Geef jongeren in het Midden-Oosten Purpose, Possibilities en Platform. Dat is het advies aan de EU van experts uit de regio zelf. Begin december kwam een selectief gezelschap in Brussel bijeen om te praten over hoe het EU-beleid jongeren in het Midden-Oosten en Noord-Afrika (MENA) kan helpen betere toegang tot kansen in het leven te krijgen. Hayat Essakkati, Rami Adwan en Gilbert Doumit kwamen over uit Marokko, Jordanië en Libanon en deelden tijdens deze expertmeeting in Brussel hun mening met EU-ambtenaren en vertegenwoordigers van NGO’s.

Hayat Essakkati, die Maroc4Invest oprichtte, combineert ervaring in internationale economische programma’s met ondernemerschap in Noord-Afrika. Ze beschreef hoe 60% van de jonge Marokkanen hun land willen verlaten als ze konden. Hetzelfde geldt voor andere landen in de MENA-regio.

Rami Adwan is de vertegenwoordiger van het land voor NIMD in Jordanië. In zijn rol werkt Adwan samen met de regering, het parlement en politieke partijen in Jordanië om de institutionele ontwikkeling van een pluralistisch politiek systeem te bevorderen. Jongeren in Jordanië zijn volledig losgekoppeld van formele politieke structuren.

Gilbert Doumit is een Libanese strategieadviseur, een leiderschapsadviseur en een sociaal ondernemer. Hij beschrijft de vijf prioriteiten voor jongeren als toegang tot goed onderwijs, gezondheid, werk, het politieke toneel en de veiligheid.

Het Grote Midden Oosten Platform organiseerde in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Meerpartijen Democratie (NIMD) en met de steun van D66 Internationaal deze expertmeeting ‘Toegang tot kansen – MENA Jeugd en EU-beleid‘ omdat jongeren centraal staan in veel van de uitdagingen waarmee de Arabische samenlevingen worden geconfronteerd. De jeugd is belangrijk als het gaat om Europese zorgen over migratie naar Europa, en over gewelddadig extremisme. Tegelijkertijd kunnen jongeren de oplossing zijn voor deze uitdagingen, als zij door hun regeringen en samenlevingen in staat worden gesteld een rol te spelen. Want daar gaat het vaak mis: jongeren in de MENA hebben nauwelijks toegang tot werk en sociale en politieke participatie.

Uitdagingen

60% van de MENA bevolking is jonger dan 30 jaar en de jeugdwerkloosheid is de hoogste ter wereld, in sommige landen meer dan 30%. Tegen 2030 moeten Arabische landen 94 miljoen nieuwe banen creëren, ongeveer 5 miljoen per jaar, alleen maar om te voorkomen dat de werkloosheid stijgt. De arbeidsparticipatie is 35%, vergeleken met 52% in de rest van de wereld. Nog onthutsender is het aantal jongeren dat “underemployed” is: zij hebben een te kleine baan om een fatsoenlijk inkomen te verdienen of een baan die zwaar onder hun niveau ligt. Naast de jeugdwerkeloosheid, vraagt ook het onderwijs een stevige verandering, zodat het gaat aansluiten bij de veranderende wereld van werk.

Uitdagingen waarmee jongeren worden geconfronteerd, zijn echter niet alleen economisch. Arabische jongeren leven in een politiek, educatief en sociaal systeem dat hen niet toestaat actief als burgers deel te nemen. Als gevolg van deze politieke en sociaaleconomische situatie, voelen jonge mensen in het Midden-Oosten zich machteloos en gefrustreerd. De enorme omvang van deze generatie betekent dat het cruciaal is om jongeren te betrekken bij de veranderingen die nodig zijn.

6 op de 10 mensen tussen 15 – 24 jaar oud willen de regio verlaten voor Europa of de VS. Politieke en sociale instabiliteit, een gebroken gezondheidszorg en structurele werkloosheid drijven hen weg of laten hen zonder hoop op een betere toekomst in hun thuisland.

Oplossingen

Jongeren in de MENA-regio kunnen echter ook oplossingen bieden voor veel van de uitdagingen waar de regio voor staat, als ze daar de mogelijkheden en een platform voor krijgen. De experts identificeerden vijf prioritaire gebieden voor jongeren die moeten worden aangepakt. Jongeren in de MENA-regio hebben betere toegang nodig tot:

• Kwaliteitsonderwijs
• Gezondheidszorg
• Werk
• De politieke
• Veiligheid.

Om deze prioriteiten op een duurzame manier aan te pakken, identificeren de deskundigen deze specifieke methoden waarmee de EU de jeugd kan ondersteunen:

• Programma’s om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, door middel van beroepsopleiding, in scholen en universiteiten, en door middel van informele onderwijsprojecten;
• Programma’s voor beroepsopleiding en (sociaal) ondernemerschap, waarbij jongeren worden gestimuleerd om af te stappen van traditionele en overheidsbanen en zich te bewegen naar sectoren zoals grafisch ontwerp, IT, sociale media, bouw, offshoring, toerisme, media, loodgieterij, timmerwerk, eten en drinken;
• Strategieën voor samenwerking van de publieke en private sector, bijvoorbeeld door ontwikkeling van beroepsopleidingsprogramma’s voor bedrijven;
• Gebruik de pool van getalenteerde Europese jongeren die bereid zijn om samen te werken met MENA-jongeren voor de MENA-regio;
• Het groeiende aantal horizontale platforms dat door jongeren in de regio is opgericht, erkennen en ondersteunen. Deze platforms helpen de jeugd zijn burgerschap te verwoorden en nieuwe sociale contracten te vormen.

Essakkati, Doumit en Adwan hadden ook twee dringende vragen voor de Europese beleidsmakers: wie zijn jullie partners in de MENA-regio en wat is jullie langetermijnvisie?

De EU en verschillende Europese regeringen moeten in hun beleid voor de MENA-regio zorgvuldig overwegen met wie ze samenwerken. Het werken met autocraten die de jonge meerderheid van de bevolking niet vertegenwoordigen, zal de impact van de programma’s op het bevorderen van werkgelegenheid en burgerschap stevig verminderen.

Doumit is zeer duidelijk over twee dingen: EU-beleid en -programma’s moeten op een meer geïntegreerde en holistische manier worden ontwikkeld, in plaats van de vele afzonderlijke ‘silo’s’ die momenteel afzonderlijke en kortetermijnprogramma’s ontwikkelen. En de regio heeft behoefte aan meer holistische langetermijnstrategieën waarbij alle partijen worden betrokken (dus ook jongeren) en die uitgaan van de waarden waar we in Europa ook vanuit gaan: vrijheid, rechtvaardigheid en gelijkheid.

Vanessa Lambrecht is expert en bestuurslid bij Het Grote Midden Oosten Platform. Zij is arabiste en heeft een grote interesse in hedendaagse ontwikkelingen in de regio.

Sylva van Rosse is mede-oprichter van Het Grote Midden Oosten Platform. In haar werk maakt ze de Arabische wereld toegankelijk voor Europese actoren die willen werken aan een gedeelde toekomst.