Tegen het Wetsvoorstel strafuitsluitingsgrond humanitaire hulpverleners en journalisten

Door Nicolien Zuijdgeest / 20 januari 2022 / Midden Oosten, Politiek, Vrouwen

Er is een wetsvoorstel in de maak dat het verblijf in een door een terroristische organisatie gecontroleerd gebied strafbaar wil stellen. Alleen journalisten en humanitair hulpverleners zouden strafuitsluiting krijgen. Indien de wet wordt aangenomen kan dat gevolgen hebben voor een aantal experts van het GMOP, in hun verschillende hoedanigheden. Het voorstel is volgens ons een inperking van het recht op de vrijheid van beweging in een democratische samenleving. Er bestaat bovendien geen grondslag of onderzoek dat erop duidt dat deze wet terroristische misdrijven helpt voorkomen.

Om die redenen is er vanuit het Grote Midden Oosten Platform bezwaar ingediend tegen het voorstel. In een brief hebben we de volgende argumenten genoemd en toegelicht:

1. Er bestaat geen vaste omschrijving van terrorisme. Per definitie is er dus geen sprake van neutraliteit. Daarnaast wordt de lijst van terroristische organisaties regelmatig aangepast aan de ‘omstandigheden’.

2. 2. In conflict- en post-conflictgebieden zijn de sociaal-politiek ontwikkelingen doorgaans fluïde. Standpunten ten aanzien van partijen fluctueren (zowel lokaal als internationaal). Om te kunnen functioneren moeten ngo’s, lokale partnerorganisaties of experts van buiten zich soms conformeren aan de bestaande machtsverhoudingen.
4. 3. Zodra er inreisbeperkingen bestaan voor bepaalde landen – denk aan het Israëlische inreisverbod naar Gaza – komt er geen menselijk beeld meer naar buiten. Zo dreigen hele bevolkingsgroepen te worden ontmenselijkt.
6. 4. De wet creëert rechtsonzekerheid voor tal van Nederlandse organisaties en individuele adviseurs en experts die actief zijn in de sector van mensenrechten (in het bijzonder vrouwenrechten), welzijn, vredesopbouw en ontwikkelingswerk.
8. 5. De wet stimuleert de verdere inkrimping van de al zeer beperkte ruimte voor het maatschappelijk middenveld in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, en belemmert onafhankelijke expertise hierover.
10. 6. Een toestemmingsprocedure bij deze wet is bij voorbaat onwerkbaar. In de praktijk blijkt vaak dat overheidsinstanties ten aanzien van het precieze werk van experts, onderzoekers en ngo’s weinig voorstellingsvermogen hebben. Dit komt omdat de aard van het werk intrinsiek zó anders is dan dat van een overheid. GMOP-experts werken ook over de Nederlandse grenzen heen. Is hij/zij strafbaar als hij/zij voor een organisatie werkt in een ander EU-land dat dit soort wetgeving niet heeft? Zo ja, dan is de wet strijdig met de basisprincipes van de EU, namelijk een vrij verkeer van diensten.
12. 7. De wet werkt Nederlandse toezeggingen en internationale afspraken op tal van themagebieden tegen, bijvoorbeeld rond vrouwen, vrede en veiligheid, en rond mensenhandel en wapens. Hoe meer  specialistische organisaties worden gehinderd in hun werk, hoe groter de kans dat Nederland zijn internationale doelen niet haalt.
14. 8. Strafbaarstelling van vredes-, ontwikkelings- , en mensenrechtenwerk (in het bijzonder vrouwenrechten) stimuleert beleidsincoherentie van Nederlandse overheid. In verschillende Nederlandse beleidsnota’s vormt ‘inclusieve vrede en veiligheid’ een kernprioriteit. Organisaties, experts, onderzoekers worden in Nederland  gestimuleerd en vaak zelfs gefinancierd om Nederlandse beleidsprioriteiten vorm te geven en uit te voeren.

Wij onderschrijven het belang van de strijd tegen terrorisme. Op basis van bovenstaande argumenten hebben we duidelijk willen maken dat dit wetsvoorstel om tal van redenen niet de juiste manier is om die strijd te voeren.

Mocht de wet toch worden aangenomen, dan roepen we op tot uitbreiding van de huidige strafuitsluitingsclausule voor humanitair medewerkers en journalisten,

met aanvullende classificaties, te weten:  Mensenrechtenwerk (in het bijzonder vrouwenrechten), welzijn- en ontwikkelingsorganisaties, vredesopbouwwerk en bemiddeling, individuele consultants, experts en academische onderzoekers, die actief kunnen zijn in deze sectoren.

De volledige brief is hier te vinden.

Nicolien Zuijdgeest is facilitator of change, trainer en coach, en arabist. Ze staat met één been in Europa, met het andere in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.