Natuurbescherming in Palestina – een ontmoeting met Mazin Qumsiyeh
“Wil je een voorbeeld van hoe de bezetting van Palestina de ecosystemen heeft beïnvloed? Ik kan je er honderden geven”. Mazin Qumsiyeh verbindt de lokale situatie met de lange geschiedenis van Europese kolonisatiepraktijken over de hele wereld. “Als je kijkt naar eerdere koloniale situaties, zoals Noord-Amerika of Australië, dan zijn die altijd verwoestend geweest voor het milieu.”
Professor Mazin Qumsiyeh is een Palestijnse wetenschapper en auteur. Hij is de oprichter en directeur van het Palestine Museum of Natural History en het Palestine Institute for Biodiversity and Sustainability aan de Universiteit van Bethlehem, waar hij lesgeeft. Hij is ook een gepassioneerde pleitbezorger voor rechtvaardigheid en gelijkheid voor het Palestijnse volk.
Het Green MENA Network nodigde hem onlangs uit om te spreken over de bescherming van de natuur in Palestina. Tijdens een online evenement gaf hij zijn publiek drie voorbeelden van de impact van kolonisatie op het Palestijnse milieu.
Vernietiging van inheemse bomen
De vernietiging van 530 Palestijnse dorpen in 1948 was in de eerste plaats bedoeld om de lokale bevolking te verwijderen, maar leidde ook tot het ontwortelen van omliggende bomen, waaronder eiken en johannesbroodbomen, en inheemse bomen zoals olijven, vijgen en amandelen. De verwijdering van miljoenen bomen veranderde het landschap aanzienlijk. Door deze inheemse bomen – die goed waren aangepast aan het klimaat – te vervangen door pijnbomen, transformeerde Israël het land in een woestijn. De pijnbomen, die gedijen in natte Europese klimaten, verwoestten de lokale Palestijnse biodiversiteit. Bovendien zijn ze zeer vatbaar voor branden in een droog klimaat. En: ze dragen geen vrucht.
Omleiding van wateren
Een ander voorbeeld is de omleiding, westwaarts, van water uit het stroomgebied van de Jordaan, inclusief het meer van Tiberias. Voorheen stroomde de rivier met 1.350 miljoen kubieke meter per jaar, maar nu is dat teruggebracht tot slechts 20 miljoen kubieke meter per jaar. Wat overblijft is in feite een ondiepe stroom waar je overheen kunt springen. Dit heeft een verwoestende impact op het milieu van het stroomgebied van de Jordaan gehad en heeft ook bijgedragen aan het krimpen van de Dode Zee.
Drooglegging van moerassen
Een derde voorbeeld is de drooglegging van het Hula-drasland in het noorden, in de jaren ’50. Dit gebied was cruciaal voor trekvogels. Palestina fungeert als een landbrug tussen Afrika en Eurazië, met jaarlijks meer dan 500 miljoen vogels die er doorheen trekken. De drooglegging van deze draslanden leidde tot de verdrijving van lokale dorpelingen en het uitsterven van 219 diersoorten. Hoewel de officiële verklaring was dat de moerassen een broedplaats voor muggen waren, betoogt Qumsiyeh dat de echte reden was om de lokale bevolking water te onthouden. Deze redenering geldt ook voor de bovengenoemde omleiding van water.
De voorbeelden spreken duidelijk het Israëlische verhaal tegen dat stelt ‘Wij hebben de woestijn laten bloeien.’ In werkelijkheid heeft Palestina altijd deel uitgemaakt van wat ooit de Vruchtbare Halve Maan was en is het nooit een woestijn geweest. “Ramallah heeft meer regenval dan Londen. De oorspronkelijke bewoners van het land hebben echter geen toegang tot water uit lokale aquifers, watervoerende lagen. Deze tactiek, die typerend is voor koloniale machten, is ook gebruikt in landen als Noord-Amerika om de Inheemse bevolking te dwingen te vertrekken.”
Versnelling
De hierboven genoemde voorbeelden illustreren de geleidelijke ecologische gevolgen van kolonisatie. Sinds het meest recente conflict in Gaza op 7 oktober 2023 begon, is het tempo van ecocide maar versneld. We zijn getuige van de snelle aantasting van het milieu door oorlog en wapens.
“Israël gebruikte verarmd uranium en witte fosfor bij de bombardementen op Zuid-Libanon en Gaza. We hebben studies gedaan naar de impact op het milieu. We hebben nu geen exacte cijfers over Gaza, maar het grootste deel van de groene dekking is zeker vernietigd, inclusief landbouwvelden en natuurgebieden zoals Wadi Ghaza met bomen en planten. Die zijn allemaal gebombardeerd of met bulldozers vernietigd.”
Vóór 7 oktober 2023 hadden wateromleidingen de aquifer onder Gaza al uitgeput. De Gazastrook, dichtbevolkt met 2,3 miljoen mensen, waarvan 70% vluchtelingen, had bovendien te maken met overmatig gebruik van haar natuurlijke hulpbronnen. Eerdere bombardementen en de opgelegde blokkade zorgden voor storingen in de elektriciteitscentrales van Gaza en een gebrek aan goede rioleringsvoorzieningen. Als gevolg hiervan is rioolwater in zee gedumpt, wat een negatief effect heeft op het zeeleven in de Middellandse Zee.
Natuurbescherming als excuus
Terugkomend op het onderwerp van natuurbescherming in het gebied dat historisch Palestina was: “Ons onderzoek, dat werd uitgevoerd samen met de internationale organisatie IUCN, toonde aan dat Israël ‘groene gebieden’ niet aanwees om de natuur te beschermen, maar om de Palestijnen buiten te sluiten. Nogmaals, dit is niet de eerste keer in de menselijke geschiedenis dat kolonisten de bescherming van het milieu gebruiken als een truc om de Inheemse bevolking uit te sluiten. In de Verenigde Staten was bijvoorbeeld de belangrijkste reden om een resolutie aan te nemen over de oprichting van Yellowstone Park, om indianen uit het gebied te weren”. “‘Natuurbescherming’ zelf is een narratief dat wordt gebruikt om landroof te verdoezelen, of om de lokale Palestijnse bevolking de toegang tot bepaalde gebieden te ontzeggen”.
Qumsiyeh trekt deze conclusie over Israël uit verschillende sporen van bewijs: “Ten eerste, wie wijst die gebieden in die staat Israël aan die groen moeten zijn? Zijn het biologen of milieuactivisten die kennis hebben over de natuur? Nee, het is niet eens een nationale instelling, het is een supranationale instelling genaamd het Joodse Nationale Fonds, dat als doel heeft om het land te transformeren in een Joods land. Er zijn geen milieuactivisten bij het proces betrokken.
Een andere bewijslijn is om te kijken waar de gebieden werden aangewezen, zoals in Galilea en de Negev, waar Palestijnen nog steeds verblijven en moeten worden uitgesloten. Gebieden werden ook aangewezen in de Jordaanvallei, om een oostelijke flank van het zionistische project te vormen. De derde spoor van bewijs is wat er met deze gebieden gebeurt nadat Palestijnen ervan zijn buitengesloten. Meer dan de helft van de ‘groene gebieden’ werd gebruikt voor industriële of residentiële nederzettingen, of ze werden militaire zones.”
Sociaal-economische, politieke en ecologische kwesties in Palestina zijn met elkaar verbonden. Qumsiyeh illustreert dit aan de hand van Bethlehem, de geboorteplaats van Jezus en Qumsiyeh’s thuis. De regio Bethlehem is de thuisbasis van 260.000 Palestijnen, waaronder 70.000 vluchtelingen uit 1948 die in en rond drie vluchtelingenkampen wonen. Deze 260.000 mensen hebben toegang tot slechts 15% van het land van Bethlehem. De resterende 85% wordt bewoond door ongeveer 250.000 Joodse kolonisten, bijna gelijk aan het aantal Palestijnen, inclusief vluchtelingen.
“In ons district zijn er 30 tot 40 Joodse nederzettingen, die een kwart miljoen kolonisten huisvesten en hun eigen infrastructuur hebben. Dit houdt in dat er gescheiden wegen, muren en controleposten zijn, die zijn neergezet om de kolonisten te beschermen en Palestijnen van hun land te scheiden. De muur alleen al vernietigde ongeveer twee miljoen fruitbomen op de Westelijke Jordaanoever. Al deze kolonisteninfrastructuur is schadelijk voor de natuur en biodiversiteit in Palestina.”
Lokaal verzet en internationale steun
Op de vraag wat er gedaan kan worden om dit proces tegen te gaan, noemt Qumsiyeh Zuid-Afrika als voorbeeld van recente dekolonisatie. Hij vergelijkt lokaal verzet met het immuunsysteem van een volk. Sinds de eerste opstand in 1881 verzetten Palestijnen zich tegen het zionistische project. “Als er geen verzet was, zou ik nu niet met jullie praten. Het zou zijn als Australië, met nog maar heel weinig oorspronkelijke bewoners. Dankzij 140 jaar verzet telt de Palestijnse bevolking nu 7,2 miljoen mensen in het historische land van Palestina, een bewijs van succes.”
Naast lokaal verzet is internationale steun cruciaal, zoals het dat ook was voor beëindiging van de apartheid in Zuid-Afrika. De machtsbalans kan verschuiven. “Ik houd van het verhaal over de vogel die sneeuwvlokken telt op een boomtak. Tot zijn verrassing zorgt de 200.000.442ste sneeuwvlok ervoor dat de tak breekt. Dit is wat er zal gebeuren met wereldwijde druk: we zullen een omslagpunt bereiken. Individuele sneeuwvlokken hebben effect. Ieder van ons kan een rol spelen; lesgeven, schrijven en demonstreren kunnen allemaal vormen van verzet zijn. Uiteindelijk zal de tak breken.”
“Het is een gezamenlijke strijd om te overleven”
Er zijn soms Israëlische Joden die zich verzetten tegen de bezetting en die opkomen voor de rechten van de Palestijnen. “Maar we hebben gemerkt dat Israëlische milieuorganisaties vaak prioriteit geven aan zionistische doelstellingen boven milieubescherming. Ze vinden het koloniale systeem en een ring van nederzettingen rond Jeruzalem belangrijker dan het beschermen van de natuur.”
“Onze bondgenoten zijn degenen die consequent de internationale mensenrechten en het internationale milieurecht hoog houden. Ik kan niet samenwerken met mensen die deze waarden niet hoog houden.” Organisaties in Israël die wel vanuit deze waarden werken, zijn Zochrot, Btselem en Rabbis for human rights. Internationaal zijn er nog veel meer organisaties om mee samen te werken.”
Er zijn veel dingen die je kunt doen, Qumsiyeh deelde een lijst met 75 manieren om te handelen voor vrede met rechtvaardigheid, die een breed scala aan acties omvat, van vredeseducatie tot burgerlijke ongehoorzaamheid, van het proeven van lokaal en Palestijns geteeld voedsel tot het samenwerken met progressieve politieke partijen.
Qumsiyeh eindigt zijn toespraak op een bemoedigende toon: “Volg je passie voor activisme en blijf menselijk. Omarm de vreugdevolle deelname aan de zorgen van de wereld, want activisme is een route naar geluk in het leven. Misschien ben jij wel de sneeuwvlok die de tak breekt.”
Je kunt het hele gesprek met Qumsiyeh beluisteren op ons Youtube kanaal.
Wil je meer lezen over dit onderwerp? Hier zijn enkele aanbevelingen:
Ripple Effects: Exploring the environmental impact of Israeli settlements’ wastewater discharge – Norwegian Refugee Council, March 2024
Waste Siege, The Life of Infrastructure in Palestine – Sophia Stamatopoulou-Robbins, Stanford University Press, 2019
Settling Nature, The Conservation Regime in Palestine-Israel – Iris Braverman, University of Minnesota Press, 2023
Greenwashing in Palestine/Israel: Settler colonialism and environmental injustice in the age of climate catastrophe – Sage Journals, May 2022
Impact of the Israeli military activities on the environment – Mazin Qumsiyeh, International Journal of Environmental Studies, March 2024
Environmental Impact of the Conflict in Gaza: Preliminary Assessment of Environmental Impacts – UN Environment Programme, June 2024
Deel dit bericht via
Recente reacties