Muzikale wereldverbeteraars in het Midden-Oosten

Door Vanessa Lambrecht / 10 juni 2016 / Arabische revoluties, Bahrein, kunst & cultuur

Eigenlijk wilde ik een artikel schrijven over Arabische jazzmuziek. Ibrahim Maalouf staat volgende maand op North Sea Jazz in Rotterdam en ik wilde meer van hem horen. Met een paar muisklikken ging niet alleen de wereld van de Arabische jazz voor mij open, maar ontdekte ik ook het moderne Arabische activisme op internet.

Jazz werd begin deze eeuw populair in het Midden-Oosten. Steeds meer elementen ervan drongen door in de mainstream Arabische muziek. Instrumenten als bas, gitaar en saxofoon raakten in zwang. Later verrijkten juist traditionele Arabische instrumenten, zoals de oud, de jazz in deze contreien. Zo ontstond langzaamaan Arabische jazz.

Een prachtig voorbeeld levert de Marokkaanse Malika Zarra, die in Arabisch, Frans en Tamazigh (de taal van de Berbers) zingt:

Of luister eens naar de rustigere, warme, melancholische jazz van de Libanese Rima Khcheich.

Het mooiste moest nog komen. Ali Baba die de berg met goud ontdekt: zo voelde ik me toen ik op de de website Mideast Tunes stuitte. Een site met alle hedendaagse Arabische muziek! Het platform, dat in 2011 als website in Bahrein begon, biedt opkomende Arabische musici en bands een podium. En met de site en de app biedt het de mogelijkheid de hele dag muziek naar keuze te beluisteren: Arabische jazz, Egyptische hiphop, Palestijnse indie-rock, Iraanse blues en Algerijnse metal.

Toen ik verder keek ontdekte ik dat de doelstellingen van Mideast Tunes veel verder gingen dan lekkere muziek aanbieden. Mideast Tunes is een non-profit beweging die via muziek de wereld wil verbeteren. “De kern van het project komt uit ons verlangen om bands en musici te promoten die anders nooit in de internationale muziek-scene opgemerkt zouden zijn. […]. Wij geloven dat muziek de wereld kan veranderen en dat musici uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika daarin het voortouw zullen nemen”. En: “Deze bands zijn belangrijk omdat ze niet alleen willen entertainen, maar ook een belangrijke boodschap over sociale gerechtigheid en vrijheid uitdragen.”

Ik werd nieuwsgierig en ging op zoek naar de mensen achter Mideast Tunes. Dat bleek de Bahreinse Esra’a al-Shafei te zijn. Een jongedame van nog geen dertig die vorig jaar door het World Economic Forum is uitgeroepen tot één van de vijftien vrouwen die bezig zijn de wereld te veranderen. Esra’a richtte niet alleen het muziekplatform op, zij is ook het brein achter MideastYouth.com, een organisatie die, via internet, de progressieve stemmen uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika laat horen.

“Deze bands zijn belangrijk omdat ze niet alleen willen entertainen, maar ook een belangrijke boodschap over sociale gerechtigheid en vrijheid uitdragen.”

Als 19-jarige studente ontdekte Esra’a Al Shafei de kracht van het internet en begon ze met het ontwikkelen van websites, waaronder de invloedrijke site Crowdvoice.org, waar getuigen van onderdrukking en protestacties beeldmateriaal en artikelen wereldwijd met elkaar delen. Voor etnische minderheden in het Midden-Oosten lanceerde ze vervolgens de sites migrantrights.org, kurdishrights.org en bahairights.org. Op ahwaa.org wordt homoseksualiteit in een veilige omgeving bespreekbaar gemaakt. Haar doel is simpel: bewustwording creëren over mensenrechtenkwesties in de wereld.

Alle sites komen nu samen op het platform http://www.majal.org. Hiermee geeft deze jonge moslima een stem aan homoseksuelen, biseksuelen en transgenders, en aan Koerden, Assyriërs, Bahai- aanhangers, jonge politieke activisten, gastarbeiders en andere minderheidsgroepen in het grote Midden-Oosten. Iedereen kan informatie delen en met elkaar in discussie gaan via de verschillende platforms die in het Arabisch en Engels worden aangeboden.

Van Esra’a zijn geen foto’s of filmpjes beschikbaar. Haar veiligheid in Bahrein is immers niet vanzelfsprekend. Haar ouders, zegt ze, weten niet precies wat ze doet. Toch wil ze Bahrein niet verlaten. Ze wil het land van binnenuit veranderen en er via internet meer vrijheid en democratie realiseren. Voor haar platforms en haar activisme kreeg ze al veel onderscheidingen (zoals de Nederlandse Mensenrechtentulp in 2014 en de onderscheiding ‘Most Courageous Media’ van Free Press Unlimited in 2015). Zij is lid van de World Economic Forum’s Global Agenda Council on Social Media en is een TED-fellow (in 2015 is zij geïnterviewd voor TEDx Amsterdam door Aldith Hunkar).

Mideast Tunes heeft inmiddels een bestand van 1.300 bands en ruim 7.000 nummers die via de apps en de site te beluisteren zijn. De artiesten komen uit Egypte, Jemen, Afghanistan of Saoedi-Arabië en de nummers zijn op zowel genre (jazz, hardrock, pop, etc.) als op land van herkomst te selecteren. Maar je kunt ze ook op populariteit of op chronologische volgorde beluisteren, en delen via social media.

Muziek om de wereld te verbeteren. Er zijn veel Westerse voorbeelden: U2, Sting, LiveAid, Bob Dylan, John Lenon. Maar de meest hedendaagse muziek gaat volgens de Huffington Post over het liefdesleven van moderne musici. Dat is wel even anders in de regio waar de grootste veranderingen plaatsvinden. In het grote Midden-Oosten worden de sociale en maatschappelijke revoluties met passie ondersteund door ruim 1.300 verschillende muzikale stemmen.

Download hier de app van Mideast Tunes.

Vanessa Lambrecht is expert en bestuurslid bij Het Grote Midden Oosten Platform. Zij is arabiste en heeft een grote interesse in hedendaagse ontwikkelingen in de regio.