Kabinet: gooi ramen open en zoek lokale innovatieve partners in Midden-Oosten en Noord-Afrika

Door Sylva van Rosse en Tineke Bennema / 13 juni 2018 / Democratie, Economie, Jongeren, Mens en maatschappij, Politiek, Werkgelegenheid

De nieuwe plannen voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking die in mei gepresenteerd werden, richten zich vooral op die handel en het versterken van ons eigen land, en veel te weinig op samenwerking. Wat ons betreft kiest Nederland minder voor een introverte, op eigen welvaart gerichte koers, en meer voor een waarlijk innovatieve richting die beter past bij globalisering en gelijkwaardigheid. Ons land moet uit de Amerikaanse comfortzone stappen en de Europese kracht versterken.

De regering erkent het belang van economische ontwikkeling van het Midden-Oosten, Noord-Afrika (al is de grootte van de investeringen niet helder). En dat is winst. Maar de regio krijgt vooral aandacht als het gaat om het verminderen van geweld en onveiligheid die onszelf treffen, en om migratie te voorkomen. Wij zien nu kansen. Voor dit gebied met een zeer jonge bevolking, waar een substantiële middenklasse ontbreekt, ligt de oplossing in samenwerking met nieuwe kleinschalige, flexibele en innovatieve partners: jonge ngo’s, kleine ondernemingen, zzp-ers, of vertegenwoordigers uit de creatieve sectoren. Trek daar het geld voor uit, en doe dat niet alleen om migratie te beperken.

Door gebrek aan middelen en politieke repressie staat de middenklasse in het Midden-Oosten enorm onder druk. Stimulering van vrije markt en ondernemerschap, zoals het kabinet voorstaat, gedijt slecht in een corrupte en repressieve omgeving. Laten we luisteren naar de burgers zelf in plaats van voor hen te bepalen wat goed is. Laten we zoeken naar nieuwe democratische partners. Het kabinet wil juist de defensieposten uitbreiden met als bondgenoten traditionele dictators in het Midden-Oosten zoals president Sisi van Egypte en het koningshuis van Saoedi-Arabië dat nota bene salafisme in Nederlandse moskeeën verspreidt. Dat staat wat ons betreft loodrecht op het ‘mensgericht en inclusieve’ beleid dat het kabinet wil uitvoeren en zal dus de economische tak van het geïntegreerde beleid ondermijnen. Onze aanbevelingen zijn daarom op de lange termijn gericht: het steunen van de burgerbevolking door samenwerking en verbinding met Europa en Nederland; het investeren in initiatieven die vrede, burgerschap, solidariteit en gelijkheid stimuleren en redenen wegnemen van emigratie; het investeren in echt innovatieve projecten voor een betere, eerlijkere en duurzame economie met oog voor gender en uitbreiding van programma’s voor corruptiebestrijding, zoals een Nederlands project met de Rekenkamer in Irak.

Onderwijs is terecht een belangrijk thema, maar wordt vooral gekoppeld aan de economie. Er is geen plan voor sociale- en geesteswetenschappen en opleidingen die burgerschap en de samenlevingen versterken. In het Midden-Oosten is er voldoende onderwijs, maar er is schreeuwend behoefte aan vakgericht, praktijkgericht en niet academisch onderwijs. Dát moet met name veranderen en ook hierin zien wij partnerschap met lokale initiatieven als oplossing.

Als voorbeeld van succesvol innovatief partnerschap dat zowel ons land als de landen zelf veel oplevert is onze ervaring van samenwerking met archeologische ngo’s in Irak en Syrië. Het gaat hier om crisisprojecten die erfgoed veiligstellen. Diverse academische (archeologische) onderzoeksprogramma’s ondersteunen de partners uit de regio met lokale training, etc. Een van de achterliggende ideeën is dat de samenwerking op lokaal niveau de betrokkenheid en kennis vergroot, de maatschappelijke instituten versterkt en het nationaal cultureel bewustzijn stimuleert. Dat is bouwen aan burgerschap.

Nederland als koopman heeft traditiegetrouw de ramen naar het buitenland opengezet en is altijd afhankelijk geweest van partners. Dat vraagt net als vroeger om lef, maar wij zien dat in tijden van globalisering ook als noodzaak. Laten we ons nu niet beperken tot standaardoplossingen op de korte termijn of veilige investeringen vanuit onze eigen topsectoren. Laten we met kennis van ngo’s de ‘zachte’ kanten van de samenleving versterken: democratische en kleinschalige burgerinitiatieven, ondernemingen, en de sectoren onderwijs en cultuur. Op de lange termijn is dat een veel duurzamer investering, zowel voor Nederland als voor de mensen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.

Sylva van Rosse is mede-oprichter van Het Grote Midden Oosten Platform. In haar werk maakt ze de Arabische wereld toegankelijk voor Europese actoren die willen werken aan een gedeelde toekomst.

Tineke Bennema werkte in het Midden-Oosten.