Egyptische journaliste Reem Magued: “Een geweldig volk heeft geen dictatuur nodig”

Door Rena Netjes / 16 juni 2014 / Artikelen, Egypte, kunst & cultuur, Mens en maatschappij

Tot voor kort was ze de ster van de Egyptische televisie. Vrijwillig deed ze afstand van die status. Het huidige mediaklimaat in Egypte zint haar niet en ze hekelt de paranoïde sfeer die het bewind bewust creëert. De Egyptische journaliste Reem Magued was gisteren een van de sprekers op het Reporting Change festival in Amsterdam. Een interview.

Met een talkshow op prime time stelde Reem Magued dag in dag uit problemen in Egypte aan de kaak. Wat opviel was haar oprechtheid. Vorige zomer besloot ze te stoppen met haar tv-carrière. Ze wilde geen programma meer dat werd uitgezonden tussen de regeringspropaganda door van haar eigen station. ‘Ik respecteer hen, want ze geloven in wat ze doen. Maar ik heb een totaal andere visie, en dat valt niet te combineren,’ aldus Magued. ‘Verder heb ik geluk gehad. Ik leef nog, en ik zit niet in de gevangenis.’

Kun je de persvrijheid van de afgelopen drie jaar schetsen?

‘Het is allemaal niet zo duidelijk. Het gaat niet om het regime. Het gaat om ons, de mensen die in dit vak werken, en de straat. Als we onze rechten verdedigen, dan hebben we vrijheid. Onder de voormalige president Morsi was het de beste tijd om te werken. Niet vanwege hem, maar vanwege ons. Morsi was niet beter dan zijn voorganger Hosni Moebarak, niet beter dan de Hoge Militaire Raad en niet beter dan het huidige bewind. Maar onder Morsi waren we allemaal aan het vechten, om verschillende redenen, en bereikten we het hoogste plafond.

‘We verdedigden onze rechten en principes, we verdedigden elkaar en de vrijheid. Ons recht om te spreken en het recht van de mensen om te weten. We hadden de straat aan onze zijde. Dat is nu niet het geval. Nu zijn sommigen van ons, journalisten en burgers, bereid rechten op te geven voor wat zij zien als een hoger doel: dat Egypte geen Syrië, Irak of Iran wordt. Men denkt Egypte te beschermen door deze rechten op te offeren. Maar ik denk juist dat het tegenovergestelde waar is!’

Waarom?

‘Ik denk dat we onze rechten en Egypte tegelijkertijd kunnen verdedigen. Het regime zaait angst: ‘’Er is een complot tegen Egypte, Egypte ligt onder vuur,’’ zonder te zeggen wie daar achter zitten. Men maakt ons bang voor het onbekende. We mogen niet weten hoe het zit, want dat zou de nationale veiligheid van Egypte kunnen schaden. De hele tijd zijn we maar bang voor iets onbepaalds. Maar hoe kunnen we Egypte beschermen als we niet weten wat er aan de hand is? Als er een complot is tegen Egypte dan moeten we dat juist wél weten.

‘Wij, de media, voeren nu een andere strijd. De vrijheid van meningsuiting is geen prioriteit meer onder journalisten. Sommige journalisten zeggen nu dat ze soldaten zijn, maar de nationale veiligheid beschermen is niet onze taak, we kunnen niet allemaal hetzelfde doen.’

Kunnen Egyptenaren zelf niet uitvinden wat wel en niet waar is?

‘De meeste Egyptenaren hebben geen toegang tot Twitter of andere informatiebronnen en zijn afhankelijk van de Egyptische tv. We kunnen niet weten of de Egyptenaren de media geloven, want we hebben geen middelen om dit te meten. Ik denk niet dat het representatief is wat de media nu laten zien.

‘De Egyptische media creëren een bepaald beeld. Ze zeggen dat het Egyptische volk geweldig is, maar aan de andere kant zeggen ze dat het met ijzeren vuist moet worden geregeerd. Dat gaat niet samen. Een geweldig volk heeft geen dictatuur nodig.

‘Het is nu erger dan onder Mubarak. Je hebt vast 1984 van George Orwell gelezen. Het regime in dat boek is hetzelfde. Creëer een vijand in en een vijand buiten Egypte. Beiden zijn niet concreet, het zijn spoken. En vertel de burgers dat zij zonder het regime in groot gevaar zijn, dus dat die al hun vrijheden en zelfs brood moeten opgeven voor veiligheid.

‘Mensenrechten schenden is hetzelfde als terrorisme. Hoe kunnen we terrorisme bestrijden en tegelijkertijd de mensenrechten niet respecteren? Ik heb het over het recht van mensen, zoals God ze heeft geschapen. Leven, eten en eerlijke rechtszaken. Geen vernederingen, geen martelingen. Terrorisme bestrijden is mensenrechten verdedigen. Zonder gerechtigheid geen stabiliteit.’

Is een militaire dictatuur wat de meeste Egyptenaren willen?

‘Wij hebben geen onafhankelijke peilingen, we weten het echt niet. We hebben geen wetenschappelijke studies. De afgelopen drie jaar konden we zien dat Egyptenaren vrijheden willen, misschien weten ze niet hoe ze die moeten verwezenlijken. Deze situatie kan zo niet doorgaan, Ik weet niet wat er komen gaat, misschien wordt de volgende fase erger, bloediger. Daar ben ik bang voor als de mensen weer de straat op zouden gaan. Ik weet niet of ik wil dat het gaat gebeuren, maar ik weet dat er een prijs is die we moeten betalen voor gerechtigheid.

‘Journalist zijn is een beroep als dokter of ingenieur. Als de media hun werk niet goed doen kunnen ze mensen doden. En er is ongerechtigheid achter de ongerechtigheid: Ruim 41.000 gevangenen sinds 3 juli 2013, toen het leger Morsi afzette. Wie zijn dat allemaal? Wat zijn de beschuldigingen tegen hen, zijn ze al veroordeeld?’

Rena Netjes is een Nederlands arabiste en journaliste. Zij woonde van 2010 - 2014 in Egypte en was correspondent Egypte en Libië voor diverse media.