Egyptische jongeren hebben de hoop op democratie nog niet verloren

Door Sylva van Rosse / 8 april 2015 / Arabische revoluties, Democratie, Egypte, Mens en maatschappij, Onderwijs

“Ik word later president van Egypte”. Eslam kijkt mij zelfverzekerd aan. Hij is lid van één van Egypte's liberale partijen. Ambitieus als hij is meldde hij zich aan voor de ‘Democratie School’ die wordt gerund door het Cairo Center for Human Development. Zes maanden lang heeft hij iedere vrijdag en zaterdag doorgebracht in het centrum waar de lessen werden gegeven. Samen met dertig andere jonge Egyptenaren uit de provincie Munifiya, een uur ten noorden van Cairo.

Ook in Cairo bestaat zo’n Democratie School, gedreven door de Egyptian Democratic Academy. In februari begon daar voor de derde keer een groep van dertig jongeren met het programma. En in Fayoum, een oase anderhalf uur ten westen van Cairo, is een nieuwe Democratie School gestart onder leiding van Democracy Support Center. De drie organisaties krijgen ondersteuning van het Nederlands Instituut voor Meerpartijen Democratie.

De revolutie van 2011 lijkt te zijn mislukt. Het Egyptische volk heeft nog steeds niet het ‘brood, de vrijheid en waardigheid’ waar de revolutionairen om vroegen. Het politieke bewustzijn dat de revolutie heeft veroorzaakt onder jongeren bestaat echter nog wel degelijk.

In de lange geschiedenis van Egypte was het land nooit democratisch. Dat zie je terug in alle aspecten van de samenleving, in het onderwijs, de economie, de dagelijkse omgang tussen burgers. Het is de omgeving waarin de jongeren die naar de Democratie Scholen komen zijn opgegroeid. Het verschil met vroeger is dat deze jongeren het gevoel hebben dat zij iets kunnen betekenen voor hun wijk, hun stad, hun land. Ze zijn bereid veel tijd te stoppen in het intensieve programma van de Democratie Scholen omdat ze weten dat ze veel moeten leren.

De revolutie van 2011 lijkt te zijn mislukt. Het Egyptische volk heeft nog steeds niet het ‘brood, de vrijheid en waardigheid’ waar de revolutionairen om vroegen. Het politieke bewustzijn dat de revolutie heeft veroorzaakt onder jongeren bestaat echter nog wel degelijk.

Centrale waarde in het programma is inclusiviteit: iedereen kan meedoen. Dat betekent dat de liberale Eslam zes maanden optrok met islamisten en met sociaal-democraten. Dat is van grote betekenis In de gepolariseerde samenleving die Egypte nu is. Deelnemers aan de training ervaren het overbruggen van de kloof tussen partijen als iets heel waardevols. De salafist AbdulRahman organiseerde na afloop van de training samen met enkele liberale deelnemers een korte versie van de Democratie School in zijn eigen dorp. Ze richtten zich op de begrippen tolerantie en samenwerking. De christelijke deelneemster Madeline onderzocht de rol van vrouwen in de islam en hield daar een presentatie over. In de woorden van Sara: “Deze training heeft me duidelijk gemaakt dat wij een aantal basisprincipes delen, welke ideologische verschillen er ook zijn.”

Het curriculum is geheel door Egyptische experts ontwikkeld. Behalve op de basisconcepten van democratie gaat het onder meer in op de rol van media, het opstellen van een begroting, en lokaal bestuur. Een direct resultaat is dat veel van de afgestudeerden hun politieke ideeën hebben aangescherpt en dat ze hebben geleerd hoe ze zelf actief kunnen zijn in hun omgeving. Degenen die lid zijn van politieke partijen krijgen doorgaans een grotere rol in hun partij. Anderen worden actief in hun eigen gemeenschap. Manar uit Munufiya: “We willen zo graag iets doen, dingen verbeteren om ons heen. Maar we hebben geen idee hoe!. Dankzij de Democratie School voel ik me zekerder, durf ik de leiding te nemen.” Nouran, ook uit Munufiya, werkt voor een organisatie die vecht tegen seksuele mishandeling van vrouwen. “We geven voorlichting en voeren campagne in de dorpen. Dankzij de Democratie School voel ik me nog zelfverzekerder over het belang van ons werk.”

Maar het idee van de Democratie Scholen is dat ze vooral op de lange termijn invloed zullen hebben. Als door het hele land groepen jonge democraten actief zijn, van allerlei pluimage en met diverse overtuigingen, zal er een netwerk van democraten ontstaan dat het hele land ten goede komt. Een soortgelijk programma heeft in Indonesië ruim 1500 alumni voortgebracht, van wie er een flink aantal gekozen is in de regionale parlementen, of in de lokale politiek actief is.

Eind dit jaar zullen er in Egypte een paar honderd alumni zijn, uit ten minste drie plaatsen. Het is de bedoeling dat er nog veel meer Democratie Scholen komen, verspreid over het land. Als over twintig jaar Eslam president is van Egypte dan kan hij steunen op een grote en toegewijde groep Egyptenaren met een democratisch hart.

Sylva van Rosse is mede-oprichter van Het Grote Midden Oosten Platform. In haar werk maakt ze de Arabische wereld toegankelijk voor Europese actoren die willen werken aan een gedeelde toekomst.