Lara Captan. Foto Claudia Willmitzer
Een Arabische Lente in Grafische vormgeving: de inspirerende zoektocht naar moderne Arabische typografie
Toen Lara Captan in Beiroet Grafisch Ontwerpen studeerde, liep ze tegen een probleem aan: de typografie was volledig gebaseerd op het Latijnse schrift en het Arabisch paste daar niet in. In de gebruikte software, bij het vormgeven in meerdere talen op een bladzijde, in de keuze uit verschillende fonts, overal kwam ze dit probleem tegen. Letterontwerpen heeft alles te maken met identiteit. Met letters laat je zien wie je bent en ze weerspiegelen je culturele achtergrond. Arabische kalligrafie en Hurufiyya - een moderne Arabische en Iraanse kunstbeweging die kalligrafie, woorden en letters als basis heeft - laten dat duidelijk zien. Maar voor een stuk tekst in Word of een appje op de telefoon in het Arabisch, waren maar een paar lettertypen beschikbaar. En Apple en Microsoft waren niet van plan er iets aan te doen. ‘Wat is precies het probleem met het Arabische lettertype, en wat kan ik daaraan doen,’ dacht Captan en zo begon een lange zoektocht.
Lara Captan (Beiroet, 1984) wil Arabische lettertypes ontwerpen die wortelen in het rijke erfgoed van het Arabisch schrift, en tegelijkertijd het verleden transformeren in moderne toepassingen van Arabische lettertypen. Het geschreven woord is erg belangrijk in het Arabisch en om dat vorm te geven, heb je de juiste lettertypen nodig die een gevoel, een emotie aan het ontwerp kunnen geven. Zoals de befaamde Libanese Letterontwerper Nadine Chahine zo mooi uitlegt in haar TEDtalk: een font (of lettertype) is zoals een lied: je krijgt er nooit genoeg van, want elk lied en elk font drukt een eigen emotie en gevoel uit. Voor een Grafisch Ontwerper zijn veel verschillende lettertypes dus erg belangrijk.
In 2005, toen Captan haar onderzoek naar de Arabische letters begon, waren er maar een paar fonts beschikbaar en die waren ouderwets en lelijk. Boeken van voor de eeuwwisseling uit het Midden-Oosten doen pijn aan de ogen, reclame was niet om aan te zien en posters brachten hun boodschap slechts ten dele over.
Na haar afstuderen aan de American University of Beirut (AUB), vertrok Captan in 2006 naar Buenos Aires, Barcelona en New York, op zoek naar de essentie van de Arabische letters en naar leermeesters die haar konden helpen om op verschillende manieren naar letters te kijken. Haar zoektocht bracht haar in 2013 naar Amsterdam, waar ze bij DecoType van linguïst Thomas Milo en partners Mirjam Somers en Peter Somers vond wat ze zocht.
Wat is dat met Nederland en het Arabisch schrift?
Nederland heeft een zeer rijke traditie in het ontwikkelen van lettertypes. De Koninklijke Academie van Beeldende Kunst (KABK) speelt daar een grote rol in. Van over de hele wereld komen er ontwerpers naar Den Haag om daar Grafisch Ontwerpen en Letterontwerpen te studeren. Veel van hen blijven in Nederland omdat het ‘grafische klimaat’ er zo goed is en er veel inspiratie en collega’s zijn.
Het Arabisch wordt al ruim 400 jaar in Nederland gedrukt. De Arabist Thomas van Erpe (of Erpenius) haalde in de 17eeeuw een Arabische drukpers naar Nederland. Bij Erpenius’ dood in 1624 was zijn drukkerij één van de meest uitgebreide voor oosterse typografie in heel Europa.
Snouck Hurgronje nam de Arabisch boekdrukkunst mee uit Italië, maar waar de Italianen voornamelijk Bijbels in het Arabisch drukten, gebruikte Snouck Hurgronje de drukpers vooral voor boeken over de Arabische grammatica. Het Arabisch schrift riep in Nederland dan ook niet direct religieuze associaties op.
Uit Nederland komt ook de digitalisering van het Arabisch schrift. Alle vormgevers gebruiken OpenType (OT) voor het ontwikkelen van fonts. Daarbij wordt voortgeborduurd op de manier waarop fonts werden ontwikkeld voor de drukpers. Dat is geschikt voor Latijns schrift, maar niet voor Cyrillisch, Chinees of Arabisch. DecoType werkt sinds 1982 aan Arabische scripttechnologie en heeft ACE ontwikkeld, de Advanced Composition Engine, waarin letters in kleine pennenstreekjes worden verdeeld en die stukjes kunnen dan worden gebruikt om verschillende karakters samen te stellen. ACE betekende een enorme doorbraak in de ontwikkeling van Arabische lettertypen.
Captan, die in Amsterdam woont en werkt en zich volledig op Letterontwerpen heeft gestort, gaat twee keer per jaar terug naar Libanon. ‘Na de Arabische revoluties zie ik ook in grafische vormgeving een nieuwe lente,’ zegt ze. ‘Ontwerpers zoeken naar een nieuwe Arabische identiteit, naar eigenheid en naar meer kwaliteit. Ook groeit in het Midden-Oosten de interesse in grafische vormgeving en het besef dat een ontwerp een belangrijk onderdeel is van het verhaal dat je wil vertellen. Ontwerpers met een band met Nederland spelen daarin een belangrijke rol. Zo heeft Tarek Atrissi het lettertype voor Al-Jazeera ontworpen, ontwerpt Khajag Apelian (KABK 2009) voor Disney en heeft Pascal Zoghbi (KABK 2006) het font Noto Arabic ontwikkeld voor Google.’
Captan heeft tien jaar lang Arabische letters bestudeerd: ‘Hoe bewegen ze, hoe gedragen ze zich tussen andere letters, welke emotie druk je op welke manier het beste uit met Arabische letters en hoe digitaliseer je dat het beste?’ Haar samenwerking met DecoType leverde haar veel kennis en ervaring op. Het Falak-font is de uitkomst van haar studie naar de Arabische letters. Dit font met 3 stijlen is ontworpen voor fictie en poëtische tekst en komt binnenkort op de markt.
Captan werkt veel samen met de Libanese Letterontwerper Kristyan Sarkis die ook in Nederland woont en werkt en met wie zij aan de AUB jaarlijks Arabic Type Design Beirut organiseert om zo jonge ontwerpers in de regio meer kennis over Arabische letters bij te brengen. Met Sarkis heeft ze ook een manifest opgesteld waarin zij andere Arabische letterontwerpers oproepen alle lagen van het Arabisch schrift te leren kennen om zo nog meer Arabische fonts te ontwikkelen. Zelf zullen ze een bijdrage leveren door hun enorme kennis en ervaring van Arabische letters in een methodologie neer te schrijven.
Letterontwerpster Lara Captan heeft een decennium lang de structuren, de esthetiek en historische transformaties van het Arabisch schrift geanalyseerd, met als doel het schrift van binnenuit geschikt te maken voor digitalisering. Ze werkt stug door aan haar missie om Arabische letters met behoud van hun identiteit te moderniseren en te digitaliseren. Met haar werk voor de ontwikkeling van Arabische fonts wil ze een fundament leggen. Ze duikt in de letters, breekt ze stukje voor stukje af en codeert zich suf om ze vervolgens op een computer te kunnen typen. Of zoals ze het zegt: ‘Ik duik in wat we waren, om te ontdekken wat we zijn om zo te kunnen bepalen wat we willen worden.’ Voor een toekomst waarin iedereen in het Midden-Oosten zich volledig in het eigen schrift kan uitdrukken.
Deel dit bericht via
Recente reacties