Taliban rijden in een humvee door Kaboel. ©Foto Voice of America/Wikimedia commons
De internationale politiek en Afghanistan: steunbetuigingen met een patriottische ondertoon
‘Hoewel de humanitaire situatie in Afghanistan al lang te wensen overlaat door jarenlange conflicten en terugkerende droogte, is de huidige toestand ongeëvenaard, met meer dan 24,4 miljoen mensen die humanitaire hulp nodig hebben om te overleven,’ zo valt te lezen op de website van het VN-Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken (OCHA).
Met alle ogen gericht op Oekraïne, dreigt de internationale gemeenschap Afghanistan te vergeten. Om dit te voorkomen organiseerde de Verenigde Naties (VN) in samenwerking met de regeringen van Groot-Brittannië, Qatar en Duitsland op 31 maart een bijeenkomst om de aandacht te vestigen op - en geld op te halen voor - de humanitaire crisis in Afghanistan.
Wat heeft de wereld nog over voor de Afghanen na het vertrek van de Amerikanen en de machtsgreep van de Taliban? Lang niet genoeg, voorlopig. Maar je kunt ook zeggen: er is een begin gemaakt. Een verslag.
De Afghaanse kwestie
Begin augustus 2021 veroverden de Taliban gebieden die ze al twintig jaar niet meer hadden bezet. Op 6 augustus viel de eerste provinciehoofdstad Zaranj en binnen drie dagen volgden nog acht andere provinciehoofdsteden. Op 15 augustus trokken de militie de hoofdstad Kabul binnen, en ondervond daarbij nauwelijks tegenstand. Binnen elf dagen hadden de Taliban heel Afghanistan in handen.
Ruim zeven maanden na deze verovering organiseerden de Verenigde Naties in samenwerking met de regeringen van Groot-Brittannië, Qatar en Duitsland een internationale bijeenkomst om de aandacht te vestigen op – en geld op te halen – voor de humanitaire crisis in Afghanistan. António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, opende de bijeenkomst, die via een livestream was te volgen. Gutteres riep de internationale gemeenschap op tot vrijgevigheid en benadrukte de alarmerende situatie in Afghanistan: ‘Sommige Afghanen hun kinderen en lichaamsdelen verkopen om maar niet te hoeven omkomen van de honger.’ Hij moedigde de aanwezige landen aan tot ‘onvoorwaardelijke en flexibele financiering’. Volgens hem is er 4,4 miljard dollar nodig om het land te helpen.
Daarnaast drong hij er bij de VS en de Wereldbank op aan om de Afghaanse fondsen, die sinds de terugkeer van de Taliban waren geblokkeerd, vrij te geven. Het bevriezen van activa is een politiek machtsmiddel dat kan worden ingezet om druk op de regering van een staat uit te oefenen. Dit kan echter drastische gevolgen hebben voor de economie van een land en in het geval van Afghanistan draagt het bevriezen van de activa bij aan een enorme stijging van de toch al wijdverbreide armoede in het land. Een afgevaardigde van UNICEF zei daarom dat ‘we de toekomst van Afghaanse kinderen niet mogen laten gijzelen door de politiek.’
Daarop volgden er openingsstatements van Groot-Brittannië, Qatar en Duitsland, waarin Groot-Brittannië benadrukt dat er geen easy fixes zijn voor de Afghaanse problematiek. Martin Griffiths, VN-ondersecretaris-generaal voor humanitaire zaken en coördinator voor noodhulp, benadrukte dit door te stellen dat ‘we een hoop geduld, dialoog en begrip nodig hebben om de noden van Afghanistan aan te pakken en te lenigen.’
Maar wat zijn de noden van de Afghaanse burgers?
Allereerst: voedsel. De voedselzekerheid is gedaald in een nooit elders in zo’n korte periode vertoond tempo. De statistieken die tijdens de conferentie op tafel kwamen zijn schrijnend: de helft van de Afghaanse bevolking leidt onder acute honger, voor 9 miljoen mensen geldt een noodtoestand – volgens de VN het hoogste aantal wereldwijd. Meer dan de helft (56%) van de bevolking – ofwel 24,4 miljoen mensen – heeft humanitaire hulp nodig, onder wie ruim 12 miljoen kinderen. ‘We moeten niet vergeten dat er echte mensen schuil gaan achter dit enorme aantal noodlijdenden,’ aldus een Belgische afgevaardigde.
Ondervoeding is vooral onder kinderen een serieus probleem in Afghanistan. Ziekenhuizen hebben niet genoeg capaciteit om zorg te dragen voor alle patiënten en de druk op medische diensten is haast ondraaglijk. De VN schat dat meer dan de helft van alle kinderen onder de vijf jaar in 2022 te maken zal krijgen met acute ondervoeding. Het is belangrijk dat boeren en herders die kampen met droogte en de ineenstorting van hun levensonderhoud steun krijgen om zo de lokale voedselvoorziening in Afghanistan op te schalen. De crisis in Oekraïne zal zorgen voor meer druk op de wereldwijde voedselsystemen, waardoor de voedselonzekerheid in Afghanistan de komende tijd alleen nog maar meer zal toenemen.
Na de openingsstatements volgde er een paneldiscussie waarin de huidige humanitaire situatie in Afghanistan werd besproken, met name voor vrouwen en kinderen. Sterk de aandacht trok Fatima Gailani, een Afghaans politieke leidster, vrouwenrechtenactiviste en voormalig voorzitter van de Afghaanse Rode Halve Maan. Zij benadrukte als een van de weinigen het belang van Afghaanse hulp op lokaal niveau. De steun betuigende landen zijn volgens Gailani het waardevolst wanneer zij op lokaal niveau een dialoog aangaan met Afghanen over hun behoeften, zodat de donaties zo goed mogelijk terecht komen. Om de burgermaatschappij nieuw leven in te blazen dienen lokale actoren, zoals non-gouvernementele organisaties, van binnenuit te worden gesteund. Non-gouvernementele organisaties moeten samenwerken met de lokale bevolking om vrouwen een stem te geven. Volgens haar zal een “quick fix” van buitenaf niet baten omdat de Afghaanse bevolking uiteindelijk zelf het werk moet verzetten.
De ban op onderwijs voor vrouwen
In het volgende deel van de bijeenkomst was de schending van de rechten van vrouwen in Afghanistan door de Taliban het hoofdthema.
De vraag waarmee iedereen zich bezig hield sinds de Taliban afgelopen zomer de controle over het land overnamen is of ze daadwerkelijk waren veranderd. Toen het regime van 1996 tot 2001 aan de macht was, verboden de Taliban vrouwen om naar school te gaan en te werken. Hoewel de Taliban na hun machtsovername in de zomer van 2021 de internationale gemeenschap hadden beloofd de rechten van de vrouwen te beschermen, besloten ze afgelopen maand een verbod op het secundair onderwijs van meisjes in te voeren. Op 23 maart, de eerste dag van het schooljaar in Afghanistan, arriveerden vrouwelijke studenten gedesillusioneerd bij hun scholen. De klaslokalen waren leeg en voor de gesloten poorten stonden gewapende Taliban-bewakers.
Deze loze belofte van de Taliban zorgde voor veel frustratie bij de landen op de conferentie. De minister van Buitenlandse Zaken van IJsland wees de aanwezigen erop dat de uitsluiting van vrouwen van onderwijs niet alleen zeer zorgwekkend is, maar ook schadelijk voor de toekomst van Afghanistan. Australië deelde deze zorg door te stellen dat ‘vrouwen en meisjes niet alleen het vermogen hebben om bij te dragen aan de maatschappij waarin zij leven, maar ook het recht hebben om mee te werken aan de toekomst van Afghanistan.’
Het uitsluiten van vrouwen van onderwijs betekent ook het uitsluiten van vrouwen van de Afghaanse economie. Dit kan drastische gevolgen hebben voor de financiële situatie van Afghanistan op lange termijn. ‘Geen enkel land kan zich ontwikkelen wanneer het de rechten van de helft van de bevolking ontzegt,’ aldus Guterres.
De Afghaanse vrouwen hoeven ook niet te rekenen op Sheikh Mawlawi Noorulla, de Afghaanse minister van Onderwijs die in september 2021 werd aangesteld. Hij zet namelijk vraagtekens bij het belang van onderwijs in het algemeen en sprak eerder de internationale gemeenschap toe met de woorden: “Geen doctoraat of masterdiploma is tegenwoordig waardevol. U ziet dat de moellahs en Taliban die aan de macht zijn en geen doctoraat, master of zelfs een middelbare schooldiploma hebben, maar ze zijn de grootste van allemaal.”
Het is opmerkelijk dat in de Koran en de Hadith, de heilige geschriften waarop de Taliban hun wetgeving baseren, juist veel waarde wordt gehecht aan het verkrijgen en verspreiden van kennis. In de Hadith wordt de profeet aldus geciteerd: “Verkrijg kennis en geef het aan de mensen.” En: “Het zoeken naar kennis is verplicht voor elke moslim.” Kortom: in de islam zijn vrouwen net als mannen verplicht om kennis na te streven. De ban van de Taliban op het onderwijs van meisjes wijst dus op een verkeerde toepassing van islamitische principes.
In 2019 lanceerde Het Ontwikkelingsprogramma van de VN een door de Europese Unie gefinancierd project waardoor vijftig Afghaanse studentes kunnen studeren aan universiteiten in de nabij gelegen landen Kazachstan en Oezbekistan. Al in 2019 kregen Afghaanse vrouwen te maken met onevenredige belemmeringen voor onderwijs en werk in vergelijking met mannen. Met de ban op onderwijs voor vrouwen die de Taliban vorige maand invoerden is een sterke doorvoering van het project noodzakelijker dan ooit.
Mukhtar Tileuberdi, minister van Buitenlandse Zaken van Kazachstan, kondigde tijdens de internationale bijeenkomst aan dat Kazachstan de opvang van Afghaanse vrouwelijke studenten zal voortzetten. Het initiatief zal naar verwachting helpen nieuwe kansen te creëren voor de vrouwen en hun gemeenschappen in Afghanistan.
De toekomst van Afghanistan
De donorconferentie werd overschaduwd door het spijtige besluit van de Taliban om het secundair onderwijs voor meisjes te verbieden. Martin Griffiths zei bij aanvang van de conferentie al dat er veel dialoog nodig is om de behoeften van Afghanistan aan te pakken en te vervullen, maar is er wel genoeg dialoog tussen de internationale gemeenschap en de Afghaanse meisjes en vrouwen zelf?
Het is opmerkelijk dat tijdens deze conferentie, waarin de rechten van vrouwen zo centraal stonden, slechts twee vrouwelijke Afghaanse sprekers te horen waren. Had deze conferentie niet meer tijd moeten steken in het in kaart brengen van de behoeften van Afghaanse vrouwen en meisjes? Het is natuurlijk mooi om te zien dat zo veel landen hun steun betuigden voor Afghanistan, maar veel van deze verklaringen werden gekleurd door een patriottische ondertoon waarin continu werd benadrukt wat het betuigende land in het verleden al wel niet gedaan had voor Afghanistan.
Het is opmerkelijk dat tijdens deze conferentie, waarin de rechten van vrouwen zo centraal stonden, slechts twee vrouwelijke Afghaanse sprekers te horen waren.
Hoewel ik op den duur het gevoel kreeg dat ik naar een grote aaneenschakeling van campagnevideo’s aan het kijken was, hebben de landen tezamen wel toegezegd om een grote som geld aan Afghanistan te doneren. Uiteindelijk heeft de internationale conferentie gezorgd voor een toezegging 2,44 miljard dollar van 41 donoren voor humanitaire hulp in Afghanistan en de buurlanden.
Dit is net iets meer dan de helft van het bedrag van 4,4 miljard waar Guterres aan het begin van de bijeenkomst om vroeg. Het is zeker niet genoeg om het leven van iedere Afghaan persoon te verbeteren, maar het is een begin. De boodschap die de conferentie hopelijk naar Afghanistan heeft uitgestuurd is dat de wereld de Afghaanse bevolking niet is vergeten. ‘’We moeten desillusie vervangen door hoop,’’ aldus een afgevaardigde van Engeland.
De Taliban zullen onvermijdelijk lijden onder hun misplaatste beleid om de academische ontwikkeling van meisjes te onderdrukken, met name in hun zoektocht naar internationale erkenning en legitimiteit. Het is belangrijk dat de internationale gemeenschap naast donaties en humanitaire hulp ook druk blijft uitoefenen op het beleid van de Taliban. Het legitimeren van de beweging moet voorwaardelijk zijn en onderhevig aan positieve veranderingen in het gedrag van de Taliban in Afghanistan.
Deel dit bericht via
Recente reacties