The White House from Washington, DC, Public domain, via Wikimedia Commons
De dood van Khashoggi (deel 2): ‘De wereld is een akelige plek’ – zegt Trump
Ontvoeringen, verdwijningen, omkopingen, vele burgerslachtoffers in oorlogen die al dan niet op afstand worden gevoerd: Saoedi-Arabië lijkt er keer op keer mee weg te komen. Journalist Oscar Bergamin laat in dit tweede deel van zijn artikel zien dat de Amerikaanse minister Rex Tillerson op het nippertje een oorlog tussen Qatar en SA voorkwam en dat de nasleep van de moord op Kashoggi grote gevolgen kan hebben voor zowel kroonprins Mohammed bin Salman als voor Donald Trump.
Een jacht met één miljard dollar aan boord
Op maandag 6 november 2017, de dag van de arrestatie van de Saoedische prinsen en zakenlieden en hun opsluiting in het Ritz Carlton in Riyad, liet ook President Trump van zich horen. Hij beschuldigde de arrestanten ervan Saoedi-Arabië jarenlang ‘uitgemolken’ te hebben. Diezelfde dag liet ook twitteraar Mujtahid [zie deel 1 van dit artikel] in meerdere tweets van zich horen. Zo richtte hij zich direct tot de Amerikaanse president. Hij beweerde in zijn tweets dat Mohammed bin Salman de Amerikaanse president persoonlijk zou hebben omgekocht. Dat zou gebeurd zijn bij Trumps bezoek aan de Saoedische hoofdstad Riyad in mei 2017. Een indirect aan Trump gerelateerd schip zou toen in de haven van het Saoedische Jeddah hebben gelegen. Aan boord van het schip werd een miljard dollar in cash gebracht. Een persoonlijk cadeau van Mohammed bin Salman aan Trump, zo tweette de eerder goed geïnformeerd gebleken Mujtahid, Hij gaf voor dit bericht geen bronnen.
Het jacht zou zwaar bewaakt zijn en de naam, herkomst en plaats van bestemming waren in nevelen gehuld. ‘Niet eens de havenautoriteiten mochten het jacht naderen’, aldus Mujtahid. ‘Als het waar is dat Trump zich door Bin Salman heeft laten omkopen, zal dat enorme juridische en politieke gevolgen hebben’, concludeerde het internetplatform The Middle East Eye dat de tweet een dag later besprak. De Financial Times wijdde er ook een artikel aan maar heeft het stuk weer van het internet verwijderd. Daarna werd over dit thema niets meer vernomen. Dat kan veranderen. Verschillende Amerikaanse Senatoren hebben de afgelopen weken gezegd dat er een onderzoek moet komen naar de financiële verknopingen van de Trumps, inclusief schoonzoon Kushner, met Saoedi-Arabië. Door de recente nieuwe machtsverhoudingen in het Amerikaanse congres is dit ook mogelijk geworden.
Misschien haalt de lastige en meestal goed geïnformeerde twitteraar Mujtahid dan alsnog zijn gelijk.
Tillerson verhindert oorlog met Qatar en wordt ontslagen
Dat Trump niet erg luistert naar ervaren adviseurs, maar vanuit zijn intuïtie en gevoel als zakenman handelt, is langzamerhand bekend. Een laatste voorbeeld is hoe hij een rapport negeerde van de Amerikaanse geheime dienst CIA, die MBS persoonlijk voor de moord op Khashoggi verantwoordelijk stelde.
In juni 2017 schreef de The American Conservative het artikel ‘Tillerson and Mattis Cleaning Up Kushner’s Middle East Mess’, verwijzend naar de zogenaamde vredesmissie in het Midden-Oosten die geleid wordt door Trumps schoonzoon Jared Kushner. Volgens het Amerikaanse kritische internetplatform The Intercept wilden Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) , in juni 2017, aan het begin van de crisis met Qatar, dit laatste land met militair geweld veroveren en doorstoten naar de hoofdstad Doha.
Maar het sjeikdom Qatar een belangrijk regionaal Amerikaans militair hoofdkwartier waar tienduizend militairen en de Al-Udeid luchtmachtbasis gevestigd zijn. Het was een belangrijke uitvalsbasis van de Amerikanen voor operaties tegen terreurgroep ISIS in Irak en Syrië. Reden genoeg voor toenmalig minister van buitenlandse Zaken Rex Tillerson om een aanval op Qatar te willen verhinderen. Een daad, die alweer volgens The Intercept, waarschijnlijk leidde tot zijn ontslag: Tillersons veto zorgde voor een woedende Mohammed bin Zayed (MbZ) van Qatar’s vijand, de VAE. Bin Zayed was al in 1996, toen als chef-staf van het leger van de Emiraten, betrokken bij een mislukte couppoging in Qatar.
Terwijl Tillerson probeerde de gemoederen tot bedaren te brengen, verwelkomde Trump de blokkade van Qatar en twitterde hij beschuldigingen aan het adres van het land als ‘hoofdsponsor van het internationale terrorisme’. Volgens The American Conservative was de speech waarin Trump Qatar beschuldigde van het financieren van terreur ‘at a very high level’ voor een deel zelfs geschreven door de ambassadeur van de VAE, Yousef al-Oteiba. Deze ambassadeur is een bekende figuur in Washington en stond, zo wist de journalistieke site Politico, dagelijks in telefoon- en emailcontact met Kushner.
Tillerson stak zijn frustratie niet onder stoelen of banken. Tillerson en de Amerikaanse minister van Defensie James Mattis maakten duidelijk waar zij voor stonden. James Mattis ondertekende zes dagen na Trumps anti-Qatartweets met de minister van defensie Khalid al-Attiyah een deal voor de verkoop van 36 F-15 gevechtsvliegtuigen aan Qatar.
Zeker nadat Tillerson hij Trump in Juli 2017 een ‘moron’, een debiel, genoemd had, moest de kop van de minister rollen,. The Washington Post, The New York Times en The Intercept zijn eenstemmig in hun oordeel dat het geen toeval is dat Tillerson werd ontslagen precies een week voordat Mohammed bin Salman zijn reis naar Amerika begon als officiële troonopvolger van Saoedi-Arabië . Dat was vlak nadat de Qatar goedgezinde kroonprins Mohammed bin Nayef aan de kant was geschoven.
Bij de aankomst van MbS in de VS straalde zijn gezicht op het titelblad van een bijna honderd pagina’s dik, rijk geïllustreerd magazine met de naam The New Kingdom in de krantenkiosken. The Middle East Eye vond uit wie de uitgever was: de American Media Inc (AMI), hetzelfde bedrijf dat ook het uiterst Trump-gezinde blad National Enquirer uitgeeft.
De mislukkingen van MbS
In maart 2018 maakte Mohammed bin Salman een rondreis van drie weken in de VS om zijn plan Vision 2030 voor Saoedi-Arabië te promoten. Hij ontmoette er Mark Zuckerberg, de oprichter van Facebook, Microsoft-CEO Satya Narayana Nadella, Google-medeoprichter Sergey Brin, Magic Leap-CEO Rony Abovitz, Virgin Groupoprichter Richard Branson, Apple-CEO Tim Cook, Amazon-oprichter Jeff Bezos en nog vele anderen. De reis kreeg ruime aandacht van de media. Er bestaat daar nog steeds een vreemde fascinatie en sympathie voor het idee van ‘de hervormende autocraat’, de goede en sterke dictator die volgens verschillende westerse media een land ‘uit een achterlijk verleden naar een moderne toekomst’ kan leiden. In de loop van de daarop volgende maanden heeft MbS in de Arabische regio de naam ‘Prins Chaos’ verworven. In buurland Koeweit wordt hij door sommigen spottend ‘Little Saddam’ genoemd.
De lijst die aanleiding gaf voor dergelijke niet complimenteuze kwalificaties is lang: de diplomatieke crisis met Canada, de handelsblokkade van Qatar, de gevangenneming en het gedwongen aftreden van de in Saoedi-Arabië geboren Libanese premier Saad Hariri (omdat Hariri ook de Franse nationaliteit heeft, bemiddelde de Franse president Macron persoonlijk voor zijn vrijlating), de door MbS, nog als minister van defensie samen met Mohammed bin Zayed van de VAE begonnen oorlog in Jemen en de mislukte verkoop van aandelen van oliebedrijf Saudi Aramco in New York en Londen om een dreigend begrotingstekort van het land te voorkomen. Het zijn mislukkingen die van hem niet de ideale betrouwbare partner voor de VS en de rest van het Westen maken. Maar hij komt ermee weg doordat de macht bij hem als kroonprins en potentieel erfgenaam van de macht geconcentreerd is. Daarmee schakelde hij ook alles wat naast hem in het koninkrijk nog enige invloed had vrijwel uit. Het probleem is dan ook dat hij, in tegenstelling tot zijn voorgangers, als individu door geen enkele structuur, institutie of door andere leden van het koninklijk huis kan worden tegengehouden.
Hoewel Saoedi-Arabië altijd al een brute dictatuur is geweest en de rol van MbS in dat verband eigenlijk irrelevant zou moeten zijn, lijkt de moord op Khashoggi nog lange tijd aan Mohammed bin Salman en dus ook aan Saoedi-Arabië te zullen blijven kleven.
‘Het is erger dan een misdaad, het is een fout’.
De Saoedische minister van Buitenlandse Zaken Adel al-Jubeir noemde de moord op Khashoggi ‘a tremendous mistake’, een ongelooflijke fout. Dat doet denken aan de uitspraak die Napoleons minister Joseph Fouché in 1804 deed over de door Napoleon georkestreerde moord op de royalistische maar verder irrelevante Hertog van Enghien, waarover heel Europa toen geschokt was.
Fouché noemde dit later ‘erger dan een misdaad, het is een fout!’ ‘C’est pire qu’un crime, c’est une faute’. Dat was toen een wereldschandaal, maar Napoleon kwam er mee weg.
Of MbS wegkomt met de moord op Khashoggi en of hij zijn one-man-show kan voortzetten, is nog niet zeker. Hoewel de Amerikaanse geheime dienst CIA zeker weet dat MbS de opdrachtgever was, doet Trump dit bijna laconiek af met: ‘Misschien was hij het, misschien was hij het niet.’
In een verklaring op de website van het Witte Huis onderstreept Trump dat Khashoggi, de columnist voor de Washington Post, voor Saoedi-Arabië een staatsvijand was.
Een andere uitspraak van Trump: ‘Misschien moet de wereld wel verantwoordelijk worden gesteld, want de wereld is een akelige plek’.
Op dinsdag 28 november schreef vroegere CIA-chef, thans minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, in een opiniestuk in de Wall Street Journal over de houding van de president tegenover Mohammed bin Salman: ‘We vergoeilijken de moord op Khashoggi niet, maar Saoedi-Arabië is een machtige partij voor de stabiliteit van het Midden Oosten’. Pompeo benadrukt dat Saoedi-Arabië nodig is voor de regio, en om de nog breekbare democratie van Irak veilig te stellen.
Keren de kansen?
Op het moment van schrijven maakt MbS een reis door Arabische landen om voor zijn thuisfront te bewijzen dat hij het vertrouwen van die landen niet verloren heeft. Dat is moeilijk. In Algerije en Tunesië maar ook in Egypte ging zijn aankomst vergezeld van protesten op straat. Volgens de in Londen werkende professor Madawi al-Rasheed is er nog een kans om te verhinderen dat MbS koning van Saoedi-Arabië wordt. Paradoxaal genoeg is dat volgens haar wanneer koning Salman komt te overlijden. Dan zijn er nog een paar andere capabele kandidaten die als ‘overgangskoning’ zouden kunnen dienen. Eén is de 78-jarige Khalid bin Faisal, een senior onder de prinsen, die het vertrouwen geniet van koning Salman. Hij is zoon van de overleden koning Faisal en op dit moment gouverneur van Mekka. Onlangs werd hij als persoonlijke gezant van de koning naar Turkije gestuurd om zich daar over het onderzoek naar de moord op Khashoggi te informeren. Een andere man die volgens Al-Rasheed in aanmerking komt is prins Ahmed bin Abdul Aziz, een broer van koning Salman die in 2012 minister van Binnenlandse Zaken was.
De geruchten gaan dat deze mogelijkheid de laatste maanden achter gesloten deuren in privéhuizen bediscussieerd wordt onder de senioren van de monarchie. Volgens twitteraar Mujtahid zouden veel Saoedische legereenheden in het geval van een afzetting van MbS niet bereid zijn tegen andere troepen te vechten.
Aan de andere kant van de wereld roepen de laatste dagen ook republikeinse senatoren dat de moord op Khashoggi niet zonder consequenties kan blijven. Je neerleggen bij de wereld als ‘akelige plek’ en zo de moord op een journalist excuseren, is dan evengoed een excuus voor organisaties als Al-Qaida en ISIS om door te gaan met terreurdaden.
Democratische afgevaardigden gaan ongetwijfeld in de financiële wandel van Trump en Kushner spitten. Mogelijk wordt dan ook de wereld voor hen ‘een akelige plek’.
In tegenstelling tot de dictatuur van één man, draaien de molens van een democratische rechtsstaat wat langzamer, maar als bij een diepgaand onderzoek uitkomt dat Trump zich heeft laten omkopen door Saoedi-Arabië, zullen beide van het toneel verdwijnen: Mohammed bin Salman én Trump.
Deel dit bericht via
Recente reacties