‘Bommen op Jemen’: informatief maar weinig persoonlijk verslag
Sarah Rijziger beschrijft in haar ooggetuigenverslag van de oorlog in Jemen het dagelijks leven sinds de nacht van 25 op 26 maart 2015, de nacht dat de Saoedische bombardementen op Jemen begonnen. Met haar boek ‘Bommen op Jemen’ over de eerste 200 dagen van de oorlog wil zij het absurde van de hele situatie laten zien. Er wordt weinig over Jemen in het Nederlands gepubliceerd en ik ben dan ook heel benieuwd naar een inkijk van een Nederlandse in het straatarme land. Het boek maakt mijn verwachtingen slechts ten dele waar.
De geschiedenis van het conflict dat leidt tot de bombardementen wordt in het eerste hoofdstuk uitvoerig beschreven. Daar is ook ruimte voor de ingewikkelde verhoudingen tussen Saoedi-Arabië en Jemen en de sjiitische buur Iran. De Houthis zijn een sjiitische minderheid met aan het begin van de bombardementen weinig aanhang. Deze groeit naarmate die Saoedische (soennitische) bombardementen steeds meer slachtoffers eisen.
Het boek beschrijft ook hoe je langzaam maar zeker leert leven met oorlog en hoe angst plaatsmaakt voor gewenning. In het begin zijn zij en haar dochters doodsbang. Na een tijd blijkt dat naar de bombardementen kijken, zien wat er gebeurt, minder eng is dan je verschuilen. Iedereen reageert anders op de oorlog; het ene kind kijkt naar het afweergeschut alsof het vuurwerk is, het andere blijft angstig onder de dekens tot het voorbij is.
Het boek leest makkelijk weg maar er ontstaat geen warme band tussen lezer en schrijver omdat Rijziger erg weinig over zichzelf loslaat. Aangezien zij de ooggetuige is wier verhaal wij lezen, was een beetje meer informatie over haar leven van voor het conflict handig geweest om een beeld te krijgen over hoe “absurd” de oorlog het dagelijks leven nu maakt. Zij is archeologe, freelanceschrijver en historicus en woont al twintig jaar in Jemen. Ze is alleenstaande moeder van twee dochters (14 en 11 jaar) en woont in de hoofdstad Sana’a. Dat is ongeveer het enige wat ik over haar te weten kom.
In het boek staan ook uitspraken die nadere toelichting verdienen, maar worden afgedaan in een korte regel of zelfs in een voetnoot. Zoals over de uitsluiting van vrouwen uit het openbare leven in Jemen: “Als dat in Westerse ogen discriminerend lijkt, dan is het goed om te bedenken dat de meeste vrouwen dit wel prima vinden en sowieso geen idee hebben van politiek”.
Ik zou nog wel eens door willen discussiëren over waarom vrouwen in Jemen dat prima vinden en of deze typering voor alle Jeminitische vrouwen opgaat.
En dan dit: “Er bestaat geen leerplicht in Jemen en veel kinderen haken af voordat zij de middelbare school hebben afgerond. Op zich is dat geen probleem. Immers, niet de hele bevolking hoeft een universitaire opleiding na te streven”.
Ik vind het zelf nog wel een verschil of kinderen een middelbare school afmaken of doorstromen naar de universiteit. En wat wil Rijziger voor haar eigen kinderen? Zonder kritiek of verdere uitleg lijkt zij te berusten in de status quo van slecht onderwijs en een generatie van kinderen zonder perspectief. En dat is jammer want dat had het boek een extra laag kunnen geven.
Sana’a is een van de oudste steden van het Arabische schiereiland. De legende gaat dat Sana’a de eerste stad is die werd gesticht na de zondvloed, door de zoon van Noach. Dat pre-islamitische karakter maakt Sana’a volgens Rijziger óók een doelwit voor de Saoedische Wahabieten: die hebben een uitgesproken afkeer voor alles wat aan de islam voorafging. De Saoedische bommen vallen daarom niet alleen op de haven en luchthaven. Ook historische steden en archeologische overblijfselen worden met de grond gelijk gemaakt.
Het boek geeft tenslotte een beeld van onze eigen (Westerse) betrokkenheid bij de oorlog door de wapenhandel met Saoedi-Arabië: 335 Amerikaanse raketten kosten 180 miljoen dollar en daar zijn de Saoedi’s binnen een week doorheen. Ook schetst het boek de verhouding met Saoedi-Arabië, het Wahabisme en het Koningshuis van Saud. De verhouding met buurland Saoedi-Arabië was nooit echt goed, maar zal na deze oorlog voorlopig slecht blijven.
Bommen op Jemen is informatief als je meer wilt begrijpen van de achtergronden van deze oorlog en het leven in een land naast Saoedi-Arabië. Al was het alleen maar omdat er zo weinig bekend is over het dagelijkse leven van de Jemenieten en de invloed die de grote buur direct en indirect heeft. Hopelijk is het Sarah Rijziger vergund binnenkort een tweede boek te schrijven over haar leven en dat van haar dochters tijdens de wederopbouw van dit bijzondere land.
Bommen op Jemen – Een ooggetuigenverslag van een weinig begrepen oorlog
Sarah Rijziger
Amsterdam University Press
2016, Amsterdam
ISBN 978 94 6298 1461
http://nl.elementaire-deeltjes.aup.nl/books/9789462981461-bommen-op-jemen.
€ 19,95
Sarah Rijziger op de radio 14 april 2015: http://pauwenwitteman.vara.nl/media/337969
Sarah Rijziger over de vernietiging van Jemens kunstschatten: http://www.historytoday.com/sarah-rijziger/yemen’s-endangered-treasures
Deel dit bericht via
Recente reacties