Bekijk het vanuit de slaapkamer
'Ik ben geen hoer, en mijn man geeft mij geen geld, dus waar zou ik contanten vandaan moeten halen?' Aldus de oma van Shereen El Feki. Ze wordt vaker geciteerd in El Feki's boek Seks en de Citadel, dat deze week in vertaling verschijnt bij De Geus.
De aanslagen van 11 september 2001 waren een omslagpunt voor Shereen El Feki. Ze is half Egyptisch, half Welsh, en kreeg de behoefte haar Arabische afkomst te verkennen. Als epidemioloog en journaliste had ze al onderzoek gedaan naar HIV en Aids in het Midden-Oosten. Het leek haar dat seksualiteit een heel geschikte invalshoek bood om de maatschappij in deze regio dieper te doorgronden. Een paar jaar lang reisde ze rond, sprak ze met gewone burgers en met specialisten, verzamelde alle mogelijke studies die die er gedaan zijn. Het resultaat is is een vlot geschreven boek dat inderdaad een driedimensionaal inzicht geeft in hoe de samenleving is georganiseerd in Arabische landen.
‘In de Arabische wereld is seks het tegenovergestelde van sport’, aldus een Egyptische gynaecoloog. ‘Neem voetbal: iedereen praat erover, maar bijna niemand speelt het. Dan seks: iedereen doet het, maar niemand wil erover praten.’ Ooit werd er in het Arabisch wel uitvoerig en veel geschreven over seks. Duizend jaar geleden verschenen er boeken – inclusief zelfhulpboeken – en gedichten over, en religieuze leiders zagen seks niet als immoreel. Hoe het komt dat die openheid de laatste eeuwen totaal is verdwenen wordt door allerlei deskundigen aan El Feki uitgelegd.
Jongeren in de Arabische wereld groeien op dit moment veelal op zonder kennis van zaken. Ze weten dat seks alleen is toegestaan binnen het huwelijk en dat vooral vrouwen als maagd moeten trouwen. Jongeren tussen 15 en 29 jaar vormen een derde van de bevolking in de Arabische wereld (en tellen samen ongeveer 100 miljoen individuen). De gemiddelde leeftijd waarop men in het huwelijk treedt is flink gestegen vanwege de slechte economische omstandigheden. Er kan niet worden getrouwd zonder dat er een appartement is, en daarvoor is een redelijke bron van inkomsten nodig. Autoriteiten steken de kop in het zand en proberen vol te houden dat deze enorme groep seksueel niet actief is. El Feki vond kleine organisaties die proberen om de vele vragen van jongeren te beantwoorden, bijvoorbeeld door een slim opgezet voorlichtingsprogramma op Palestijnse scholen, of een anonieme telefoonlijn in Egypte. Ze vond ook dienstverleners die zich inzetten voor problematischer zaken als de bestrijding van genitale verminking bij vrouwen, de positie van homoseksuelen en het beschermen van prostituees. Een hele reeks creatieve, slimme en moedige mensen passeert de revue en dat alleen al maakt het boek de moeite waard om te lezen.
El Feki legt een direct verband tussen het slagen van democratie in de Arabische wereld en de aangehangen waarden binnen een huwelijk en ten aanzien van seksualiteit. Gelijkheid tussen partners en persoonlijke vrijheid zijn op elk niveau van de samenleving van fundamenteel belang, net als het tolereren van minderheden. Het feit dat jongeren in 2011 langzittende leiders onderuit haalden, heeft ook binnen families de verhoudingen veranderd. Jonge generaties voelden zich sterk genoeg om hun ouders tegen te spreken. Inmiddels is gebleken dat de oude dictaturen taai zijn en het is dan ook de vraag of de vechtlust en het nieuwe gevoel van eigenwaarde onder jongeren voldoende standhouden om de familiecultuur te beïnvloeden.
Feki mengt in het boek voortdurend persoonlijke verhalen van mensen die ze heeft ontmoet met resultaten van onderzoeken. Haar toon is neutraal. Uit alles wat ze vertelt blijkt echter dat er heel veel moet veranderen voordat er sprake is van een gezonde seksuele cultuur in de Arabische wereld. Wat pleit voor het boek is dat het veel verder gaat dan de gebruikelijke clichés over ongelijkheid tussen mannen en vrouwen binnen ‘de islam’. Belangrijk is El Feki’s constatering dat sociale veranderingen alleen zullen ontstaan door erover te onderhandelen, en niet door confrontatie.
Deel dit bericht via
Recente reacties