Activisten uit het Midden-Oosten voor het voetlicht op filmfestival in Den Haag

Door Oscar Bergamin / 26 maart 2017 / kunst & cultuur, Mens en maatschappij, Midden Oosten

 Welke films worden bekroond met de Gouden Vlinders, tijdens Movies that Matter, het jaarlijkse festival voor geëngageerde films dat vrijdag is begonnen en tot en met zaterdag 1 april plaatsvindt in het Filmhuis Den Haag en het Theater aan het Spui? Best kans dat het een film uit of over het Midden-Oosten wordt. “Tickling Giants” bijvoorbeeld. Of “Disturbing the Peace”, of “The Empty Room”.

Zeker “Tickling Giants”  is een topkandidaat. Grappig maar ook leerzaam, deze komische documentaire over ‘de Egyptische Jon Stewart’ Bassem Youssef, die begint met het verhaal van één man maar je uiteindelijk doet nadenken over satire, vrijheid van meningsuiting en politieke onderdrukking. “The Daily Show” het satirische televisieprogramma dat voornamelijk de Amerikaanse media en politiek te kijk zet, bereikte dagelijks rond de twee miljoen kijkers toen het door John Stewart werd gespresenteerd. Ter vergelijking: het Egyptische pendant, het satirische programma van Bassem Youssef trok tijdens de Arabische Lente rond 30 miljoen kijkers. Sara Taksler, scriptschrijver en regisseuse (en producente van “The Daily Show” — Jon Stewart verschijnt in verschillende scenes), geeft een overzicht van de gebeurtenissen tijdens de Arabische Lente in Egypte.

Voor degenen die niet weten hoe het afloopt met de Egyptische tv-show, laat de docu dat voldoende open. Uit de interviews met Bassem Youssef en zijn team blijkt optimisme, maar ook onbehagen en angst. Was na de val van Hosni Mubarak de nieuwgekozen president Mohamed Morsi al niet blij met de satire op televisie, toen generaal Abdel Fattah el-Sisi de macht overnam, was het echt uit met de pret. Toch ziet Bassem Youssef in het uitzendverbod een sterker en duidelijker signaal dan wanneer het programma was doorgegaan. “De boodschap is afgeleverd”, zei hij bij het afscheid.

Voorstellingen: zondag 26 maart 2017 – 13:15 (Zaal 5, Filmhuis Den Haag); dinsdag 28 maart 2017 – 19:30 (Theater aan het Spui Grote Zaal); zaterdag 1 april 2017 – 11:45 (Theater aan het Spui Grote Zaal)

Het Israëlisch-Palestijnse conflict op een geweldloze manier benaderd

In de negen films van het festivalprogramma ‘A Matter of ACT’ wordt op indrukwekkende wijze een beeld gegeven van het leven en werk van mensenrechtenverdedigers wereldwijd. De films tonen de strijd tegen onrecht en onderdrukking en laten zien onder welke grote gevaren en bedreigingen de activisten hun werk moeten doen. In “Disturbing the Peace” zijn Shifa al-Qudsi en Assaf Yacobovitz de twee protagonisten: aan de orde is het schijnbaar eindeloze conflict tussen Palestijnen en Israëli’s. De Palestijnse Shifa al-Qudsi wilde een riem met explosieven omdoen en zichzelf tot ontploffing brengen om zoveel mogelijk Israëliërs te doden. Intussen zat Assaf Yacobovitz in een controlekamer op knoppen te drukken en orders te geven om bommen op Palestijnen te gooien.

Nú strijden Shifa en Assaf allebei voor een vreedzame oplossing voor het conflict. Assaf Yacobovitz behoort tot de groeiende groep Israëlische soldaten die geen geweld meer willen gebruiken. Een standpunt dat lang niet altijd goed valt in Israël: de militairen worden met de nek aangekeken door politici, vrienden en familie. Landverraders zouden het zijn. Maar Shifa en Assaf gaan ervoor, ze willen het net als veel andere Palestijnen en Israëliërs anders doen en besluiten elkaar in een groep te ontmoeten. We zien hoe Palestijnen en Israëliërs elkaar in één ruimte ontmoeten. Om elkaar een hand te geven, elkaar te vertellen wat ze gedaan hebben, elkaar in de ogen te kijken. En te proberen elkaar te vergeven.

De ontmoeting is het begin van een organisatie die Combatants for Peace heet: een groep van voormalige Israëlisch soldaten en Palestijnse strijders die voorbij hun eigen grenzen kijken en elkaar willen begrijpen. Daartoe gaan ze met elkaar in gesprek en organiseren ze vreedzame demonstraties, sinds 2005. Aan de hand van veel archiefmateriaal vertellen filmmakers Stephen Apkon en Andrew Young het verhaal van deze strijdbare groep. Assaf: “Als je met humaniteit naar de andere kant kijkt, kún je elkaar simpelweg niet doden”. Shifa: “We dragen dezelfde boodschap: dat we vrede willen.”

Voorstellingen: zondag 26 maart 2017 – 20:45 (Zaal 1, Filmhuis Den Haag); Maandag 27 maart 2017 – 14:00 (Zaal 1, Filmhuis Den Haag); dinsdag 28 maart 2017 – 21:30 Nutshuis (Voorafgaand aan deze laatste voorstelling houden Jamel Qassas en Assaf Yacobovitz “ om 20.00 uur  “De Vrijheidslezing” in het Nutshuis. Kaartjes voor deze lezing (10,-) en combinatie tickets voor de lezing en de film (16,-) zijn te koop bij het Nutshuis.)

De moeder van een omgekomen jihadist strijdt voor een formele slachtofferstatus voor haar zoon

Filmmaker Jasna Krajinovic laat in “The empty room” een bijzonder portret van de Belgische Saliha Ben Ali zien, wier zoon België verliet om in Syrië de wapens op te pakken, waar hij kwam te overlijden. Nu zet zijn moeder zich in om te voorkomen dat meer jongens besluiten hetzelfde pad op gaan. Saliha Ben Ali’s zoon Sabri is bijna negentien jaar als hij op een dag naar Syrië vertrekt.

De plotselinge en ondraaglijke pijn over de dood van haar zoon maakt dat Saliha in actie komt. Onvermoeibaar zet ze zich in voor een waardig afscheid van de jongeren die in Syrië sterven en vertelt ze het verhaal van haar zoon om andere jongeren te waarschuwen. Samen met andere ouders van wie de kinderen zijn vertrokken naar de jihad in Syrië wisselt ze verhalen uit. Sommige jongeren zijn al gestorven, andere leven nog en hebben contact met hun familie. “Deze kinderen zijn op een kwetsbaar moment in hun leven gehersenspoeld en gekidnapt. Dat mogen we als ouders, maar ook als maatschappij niet laten gebeuren”, zegt Saliha. Ze spreekt in het Belgische parlement en met jongeren op scholen. En ze helpt met onderzoek naar de jihadistische netwerken die de jongeren ronselen.

“The Empty Room” is zeker een belangrijk statement in de openbare discussie rond de zogeheten Syrië-reizigers die door de politiek als groot maatschappelijk gevaar worden gezien en alle geheime diensten van Europa bezighouden.

“The Empty Room”; zondag 26 maart 2017 – 18:15 (Zaal 5, Filmhuis Den Haag); maandag 27 maart 2017 – 10:00 (Zaal 2, Filmhuis Den Haag); woensdag 29 maart 2017 – 17:00 (Zaal 1, Filmhuis Den Haag)

Oscar Bergamin heeft als journalist twintig jaar doorgebracht in Turkije, Libanon, Egypte, Jordanië, Koeweit, Qatar, Syrië en Irak.